Şantiyelerde "sürekli canlı tutulan BIM modeli" üzerinden kullanıcıların istediği detaya anında ulaşabilmesi ve çok disiplinli bir yaklaşımla son güncel bilgiye erişebilmesi, geleneksel yöntemlerle karşılaştırılamayacak kadar az risk içerir ve verimliliği artırır... 

Mehmet Enes GÜN / Teknik Ofis Mühendisi / NUROL GYO

1. BIM NEDİR?
BIM, "Building Information Modeling / Yapı Bilgi Modellemesi" sözcüklerinin baş harflerinden oluşan, inşaat projesi yaşam döngüsü şemsiyesi altında toplayacağımız birbirinden farklı disiplinlerin ortak çalışmasına elveren, ihtiyaçlara göre özelleştirilen farklı detay seviyelerindeki 3 boyutlu bilgisayar destekli çizim (CAD) modeli üzerine farklı derinliklerde bilgi katmanlarının işlenmesini temel alan bir metodolojidir. 

Bu metodoloji proje gereksinimlerine göre farklı detay seviyelerinde uygulanabilmekte, aynı zamanda “modellediğini yap, yaptığını modelle” yöntemiyle saha ve tasarım arasındaki muhtemel farklılıkları ortadan kaldırmaya elverişli bir yöntemdir. Tüm bu süreci uçtan uca düşünmekse bu süreçler içerisinde mutlak bir gereksinimdir. 

1.1 BIM ve Model detay seviyeleri
BIM Modellerde tasarım ve proje yönetim ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyaç duyulan bilgi ve model detay seviyeleri vardır. Bu detay seviyeleri LOD (Level of Development) ve LOI (Level of Information) olarak iki ölçekle tasvir edilmektedir.

Görsel Kaynak: OTS Proje / otsproje.com.tr

1.2 LOD&LOI üzerine
LOD kavramı nesnelerin geometrileri ve ilgili geometrilerin detay seviyeleri hakkında geniş bir kapsam sunar. Daha somut bir örnekle düşünürsek, bir BIM modelinde bir kolonun donatı içerip içermemesi LOD300/LOD400 olması ile ilişkilendirilebilir. Bir parke uygulaması üzerinden gidersek parkenin A marka parke olması LOD kavramıyla ilgiliyken, parkeyi imalatta uygulayan alt yüklenici bilgisi LOI olarak kayıt altına alınır. 

2. İNŞAAT PROJELERİ & BIM SÜREÇLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR
Bu kısımda BIM Modeller ve kullanım aşamalarını farklı disiplinlerin çeşitli ihtiyaçları ve BIM Modellerde uçtan ucu düşünülmüş bir sistem yoksa BIM modellerin neden verimli kullanılamadığı üzerinde duracağız. 

Bir inşaat projesinde çok fazla değişken ve paydaş bulunmaktadır. Bu paydaşlar farklı gereksinimlere ihtiyaç duyar. Paydaşların kendi önceliklerini yerine getirme çabası ve iş programı kısıtları disiplinler arası karmaşa ve çatışmalara yol açmaktadır. 

2.1 Tasarım Grupları
Tasarım grupları bir inşaat projesinin Mimari-Statik-Mekanik ve Elektrik gibi farklı alanlarında görev alırlar. Bu grupların her birinin farklı ihtiyaçları olsa da ürettikleri birçok çıktı birbiriyle oldukça benzerlik gösterir. 

Bu çıktıların bir kısmı:
• Analiz raporları
• Teknik çizimler
• Metrajlar
• 3D Modeller ve Renderlar
• Çizim listeleri ve diğer argümanlardır. 

Bu süreçlerde Proje Yönetimi açısından açık iletişim ve dinamik iş yapışı düşünüldüğünde geleneksel metotların hataya çok daha açık olduğunu görmekteyiz. Geleneksel yaklaşımlarda 2D temsili çizgiler üzerinden projelere genel bir bakış açısı elde ederken, 3D objelerin yer aldığı BIM Modeller projelerin görsel kontrolleri, bilgi eldesi ve özellikle çakışma kontrolleri açısından çok daha verimli çalışma ortamları teşkil etmektedir.

2.2 Teknik Ofis
Teknik ofis departmanı projelerde merkez&saha olarak ikiye ayrılmaktadır. Teknik Ofis genel anlamda inşaat projelerinin İzleme, Kontrol ve Planlama süreçlerini kapsamaktadır. Bu süreçlerin kendi içlerinde farklı ihtiyaçları bulunmaktadır. Teknik ofis projelerin ön bütçelerinin hazırlanmasından projenin son teslimine kadar sürecin içerisinde yer almaktadır. Teknik ofis süreçlerinde kullanılan bir takım çıktı ve ihtiyaçlar aşağıdaki gibidir.

• Mahal Bazlı Metrajlar
• Birim Fiyatlar
• İş planı
• Hakedişler
• Keşif Listeleri
• İhale çalışmaları
• Satın Almalar süreçleri vb. 

Geleneksel metodlarda tasarım grupları dosyalarını sayısal (dijital) ortamlarda teslim etmekte, teknik ofis grupları bu çizimler üzerinden metraj hesaplama tabloları yaparak, bu tabloları mahal ve imalat grubu gibi başlıklar altında özet tablolara taşımakta ve bütçe oluşturma aşamalarına geçmektedir. 

Bütçeyi doğrudan etkileyen metraj ve birim fiyat verilerinin doğru şekilde hesaplanması, tablolaştırılması ve özet toplamlara alınması önemli bir süreçtir. 

BIM Modeller metraj verilerini doğru kurgu altyapısı ile içerisindeki 3B modelden elde etmektedir. İşte BIM modelini herhangi bir 3D çizimden ayıran en önemli nokta bu kurgunun doğru tasarlanmasıdır. 

Teknik ofisin bir diğer ayağı, iş planı ve planlamaya göre projenin fiziksel ve bütçesel ilerleme durumunun ne olduğunun ortaya çıkarılması, bu veriler ışığında yönetim raporlarının oluşturulmasıdır. Yönetim raporları az miktarda sayfa ile pratik bir şekilde anlaşılabilir olmalıdır. Üst yönetimin görmek istediği tüm veriler standart formatlarda kafa karıştırmayan hedef odaklı çıktılar olmalıdır.

2.3 Şantiye
Projelerin yönetilmesinde belki de en çok zorluk yaşanan, en fazla paydaşın etkileşiminin gerçekleştiği yer şantiyelerdir. Şantiyeler imalatların sürekli devam ettiği ve iç içe geçmiş birden fazla süreci içeren çatışmanın ve karmaşanın en fazla olduğu ortamlardır. 

Şantiye süreçlerinde iletişim eksikliği geri dönülmesi zaman ve maliyet yönünden istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Uçtan uca BIM modeli süreçlerinde imalat için kullanılacak teknik resimlerin revizyonlarının yayınlanması, geleneksel yöntemlere göre çok daha etkin ve kolaydır. Sürekli canlı tutulan BIM modeli üzerinden kullanıcıların istediği detaya anında ulaşması, çok disiplinli bir yaklaşımla son güncel bilgiye erişmesi, geleneksel yöntemlerle karşılaştırılamayacak kadar az risk içerir ve verimliliği yükseltir. 

Üretim süreçleri dışında BIM’in 3D’si üzerinde 4. D olarak "zaman"ın eklenmesi ile 3 boyutlu model üzerinden iş programları ile paralel modelin çalıştırılması ve imalatın izlenmesi de önemli bir proje verisidir. Planlamanın zamanın yanında diğer ayağı olan maliyetin 5. D olarak modele işlenmesi, raporlamalarda gerçek zamanlı ve yüksek doğruluklu çıktılar alınmasını sağlar. 

2.4 İşletme
Ortaya çıkan yapının/tesisin işletme süreçlerinde önem arz eden Sürdürülebilirlik ve Enerji Analizi konuları da 6D olarak modele eklenebilirken, tesisin yönetimi ve bakımı, yaşam döngüsü içindeki tüm gereksinimlerin sayısal model üzerinden yönetimi için 7D eklenmektedir. 

2.5 Gelecek Çok Yakın
Yakın gelecekte iş güvenliği ve risk yönetimi için 8D, inşaat süreçlerinde robot iş gücü ve modüler inşaat için 9D ve akıllı şehirler ve dijital ikizler için de 10 D eklenmesi süreçleri üzerine çalışmalar devam etmektedir.

3. BIM SÜREÇLERİNDE İŞVERENİN ROLÜ
BIM süreçlerini uygulamak isteyen bir İşveren öncelikli olarak BIM ile proje yönetimi çalışma felsefesinin ekibe kazandırılmasına odaklanmalıdır. Bunun ilk adımı olarak yeterli sayıda uzman kadroyu ekibine entegre etmelidir. İşveren olarak aşağıdaki sorulara cevap vermemiz, süreçten neyi beklediğimizi tanımlamamızda yardımcı olacaktır. 

3.1 Kaynak planlamam bu işi yapmak için yeterli mi?
Burada her personel bir kaynak olmakla beraber her kaynak zihin ve beceri olarak bu süreçlere uyumlu olmayabilir. Bu durumda personelin eğitilmesi ve sürece entegre edilmesi gerekir. Bu entegrasyon sadece yazılım öğrenmek değil, değişimi ve sebeplerini anlamaktır. 

3.2 Ben neden bu işi BIM süreçlerini kullanarak yapmak istiyorum?
Bu soru aslında size ne eksikti ve neyi tamamlamak veya geliştirmek için bu işi yapmak istediğinizi sorgulatan bir sorudur. Bu soru bir trendi mi takip ettiğiniz yoksa bu trendin gerçekten sizin ihtiyaçlarınızı karşılayıp karşılamadığını irdelemenizde yardımcı olacaktır. 

3.3 Proje Yönetiminde güncel miyim?
Bu soru BIM Süreçlerini anlarken PMI bakış açısıyla çevik yönetimi, açık iletişimi, risk yönetimi vb. konularda ne kadar çevik olduğunuzu ve yeterli personel kadrosuna sahip olduğunuzu ortaya koyan bir soru olacaktır. 

3.4 BIM Süreçlerini yönetebilmek adına hangi süreçte nelere ihtiyacım var?
BEP-EIR-Teknik Şartnameler-İletişim Planı-Risk Yönetim Planı- Kaynak Yönetim Planı vb. 

3.5 Paydaşlara doğru bütçeyi ve gelişmek istediğiniz alanda doğru yatırım maliyetini ayırabiliyor musunuz?
Süreci baştan sona kurgulayıp nasıl ilerleyeceğinize ve projeyi belirli aşamalarda yeni paydaşlara nasıl devredeceğinize yönelik bir stratejiniz olup olmadığı, tasarım grupları işini yaptıktan sonra şantiye gruplarına BIM Modellerin nasıl devredileceği, tasarımdan gelen yetersiz verilerin eksiklerinin nasıl giderileceği vb. sorulara yönelik bir risk yanıt planınızın olup olmadığı konularında cevaplar bulmanızı sağlayacaktır. Tüm bunları yapmak için gerekli bütçe ve yatırım maliyetini tespit etmek ve bu maliyete onay vermek de işin en önemli bileşenlerindendir.

ŞANTİYE^®
Daha iyi yapılar için...
19 Şubat 2025

Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE^®... 
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye^®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır... 
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...

BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR... 

İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye^®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...

Şantiye^® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor. 

Şantiye^®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın... 

Şantiye^®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wilo, Winsa, XCMG ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.

ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.