Bir projede yapılacak bir değişiklik, değişiklik yapılan bölgede daha yüksek maliyetlere sebep olabilir. Fakat bu değişikliğin sonucu tüm projeyi daha ekonomik hale getirebilir. Tam tersine bir bölgede bir revizyon öngörülüp projenin ilgili bölümü daha düşük maliyete inşa edilebilir. Fakat bu revizyon proje genelinde zarara ve yüksek maliyetlere yol açabilir. O yüzden iş programı, iş süresi, kullanılacak malzemeler, iş akışında birbirini kritik etkileyen işler ve buna benzer her parametre bir bütün olarak düşünülmeli ve maliyet karşılaştırmaları bu temel üzerine yapılmalıdır.

YAZAN: İnş. Müh. Ahmet Said EYİGÜN / Mott MacDonald

İstanbul'da inşa edilen bir metro hattındaki makas tünelinin bir kısmının NATM yöntemiyle, bir kısmının da aç-kapa yöntemiyle açılması durumunda, aç-kapa ve NATM maliyetlerinin karşılaştırmasına dair bir makale okumuştum... Makalede, önce makas tünelinin NATM ile açılan kısmının maliyet değerlendirmesi, daha sonraysa aç-kapa kısmının maliyet değerlendirmesi yapılıyordu ve toplam maliyetler tünel ilerleme yönü esas alınarak metre-tünel biriminde kıyaslanıyordu. Yani bir metre NATM ile bir metre aç-kapa kazısının maliyetleri kıyaslanıyordu ve sonuçlar bu iki yönteme göre analiz ediliyordu.

Makalede bahsedilen durumu yaklaşık olarak aşağıda gösterdim. Sağ taraftan ana hat tünelinin makas tüneli ile birleştiği kısım aç-kapa olarak yapılacak, devamındaki kısım NATM olarak devam edip tekrar ana hat tüneline bağlanacaktı.

Makalenin konusu sadece bu iki farklı kazı yönteminin maliyetlerini karşılaştırmak olduğu için makalede bu sınırlar içerisinde bir değerlendirme yapılmıştı.

Bu yazıda ise, bahsedeceğim maliyet değerlendirmeleri ile konuyu biraz daha geniş ele almaya çalışacağım. Bu yorumları makalede bir eksiklik bulduğum için değil, aksine makalede bahsedilen konudan esinlenerek yapacağım.

Bahsi geçen makas tüneli ilk planda NATM olarak öngörülmüş ve projelendirilmiştir.

Fakat makalede bu makas tünelinin TBM giriş şaftı olarak kullanılabilmesi için aç-kapa olarak revize edildiğinden bahsedilmektedir. Bu tarz revizyonlara büyük projelerde çokça rastlamak mümkündür ve bu revizyonlar yapılırken revizyonun sadece yapıldığı bölgeye değil, projenin tamamına yaptığı etkiye bakmak gerekir.

Bu tarz etkileri yorumlamak için, makalede bahsedilen olaya dair temel bir mantık kurgulaması yapacağız ve bunun tüm inşaat projeleri için geçerli bir mantık olduğu sonucuna varacağız.

Bu metro projesinde, aynı zemin formasyonu içerisinde NATM kazısı ve aç-kapa kazısı planlanmıştır. Makalede bu iki yöntemin kendi içerisinde maliyetlerini kıyaslanmıştır ve aşağıdaki sonuçlara varılmıştır:
- Projedeki makas kazısı bölgesinde, NATM tünel kazısının toplam maliyeti ve birim maliyeti aç-kapa kazısının maliyetlerinden daha düşüktür.
- Ayrıca yine makas kazısı özelinde düşünüldüğünde iksalı aç-kapa derin kazı NATM'a kıyasla daha uzun sürmektedir.

Esas olan ise, maliyeti yüksek olmasına rağmen neden buranın tamamının NATM olarak yapılmak yerine bir kısmıın aç-kapa olarak seçildiğidir. Elbette yazının başında da bahsettiğimiz gibi, bu yöntemin seçilmesinin sebebi bu aç-kapa kısmın TBM şaftı olarak kullanılması gerektiğidir.

Buraya kadar olan bilgilerle çok temel şu çıkarımları ve tahminleri adım adım yapacağız ve mantıksal çerçeveyi oturtmaya çalışacağız. Basit ve detaylı bir açıklama gibi gelebilir fakat konuyu temellendirmek ve herhangi bir maliyet kıyaslaması yapmak için referans teşkil edecek bir yönerge olacağını düşünüyorum:

1. Adım: Revizyon öncesinde TBM için bu makas bölgesi haricinde başka bir yerden veya yerlerden giriş ve çıkış şaftı planlandığı anlaşılmaktadır.

2. Adım: Bu metro işinin yaklaşık maliyeti ve süresinin başka bir şafttan yapılan TBM giriş çıkışı senaryosuna göre yüklenici firma tarafından hesaplanmış olduğunu tahmin edebilmekteyiz.

3. Adım: İlerleyen aşamalarda yüklenici ya da idare tarafından mevcut senaryodan daha farklı bir inşa senaryosu öngörüldüğünü ve bu senaryoya göre TBM'in ilk planlamada belirlenen yerden değil, makas tünelinin olduğu yerden mobilize olacağını makaleden okumaktayız.

4. Adım: Bu revize ile birlikteTBM'in giriş tarihinin, TBM'in geçeceği güzergahtaki istasyon kazılarının tamamlanması gereken tarihlerin ve bunlarla bağlantılı tüm iş programının revize edileceğini anlamaktayız.

5. Adım: Bu revize senaryonun değerlendirmesi sonucunda muhtemelen yeni durumun, yani makas tünelinin bir bölümünün aç-kapa olarak açılmasının proje toplamında eski senaryoya kıyasla daha ekonomik veya daha hızlı veya daha güvenli veya bunların tamamının geçerli olacağını anlamaktayız. Yani NATM yerine aç-kapa yapıldığı durumda, lokalde maliyet artsa bile toplamda daha optimum bir maliyetin yakalanmış olduğunu ve kurgunun bunun üzerine bina edildiğini çıkarım yapmaktayız.

Bu çıkarımları, makas kazısının NATM yerine aç-kapa yapıldığında daha maliyetli olmasına rağmen aç-kapa seçilmesi bilgisi üzerinden yapabiliyoruz.

Dolayısıyla ortaya çıkan sonuç, bir projede yapılacak revizyonun özellikle büyük bütçeli inşaatlarda, bölgesel olarak daha maliyetli olsa bile, master planda daha büyük bir amaca hizmet edebildiği ve projenin genelinde daha ekonomik bir sonucu sağlayabildiğidir. Bunu teknik terimler kullanarak ifade edersek, mikro plandaki kararların makroyu etkilemesi diyebiliriz.

Özetle, bir projede yapacağımız bir değişiklik, değişiklik yapılan bölgede daha yüksek maliyetlere sebep olabilir. Fakat bu değişikliğin sonucu tüm projeyi daha ekonomik hale getirebilir. Tam tersine bir bölgede bir revizyon öngörüp projenin ilgili bölümünü daha düşük maliyete inşa edebiliriz. Fakat bu revizyon proje genelinde zarara ve yüksek maliyetlere yol açabilir. O yüzden iş programı, iş süresi, kullanılacak malzemeler, iş akışında birbirini kritik etkileyen işler ve buna benzer her parametre bir bütün olarak düşünülmeli ve maliyet karşılaştırmaları bu temel üzerine yapılmalıdır.

1 Eylül 2024

Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE^®... 
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye^®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır... 
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...

BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR... 

İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye^®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...

Şantiye^® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor. 

Şantiye^®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın... 

Şantiye^®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.

ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.