Çapraz Lamine Ahşap (CLT) panel; yatay kuvvetler altında düzlem içi rijitliği yüksek taşıyıcı duvar ve iki yönlü eğilme dayanımı olan döşeme elemanı gereksinimini karşılamak amacıyla geliştirilmiştir. Yeni Zelanda, İtalya, Japonya ve Kanada gibi deprem riskinin yüksek olduğu ülkelerde, ahşap çok katlı yapı uygulamalarındaki kullanımı artarak devam etmektedir. Bu çalışmada; en büyük yer ivmesi (PGA) 0,20−0,90g aralığındaki ülkelerde, yapı uygulamaları üzerinden, taşıyıcı sistemde CLT panellerin farklı uygulamaları ve diğer yapı elemanlarıyla birlikte kullanımı incelenmiştir. Ayrıca bu kapsamda, literatürde yer alan enerji yutabilen CLT birleşimleri araştırmalarına paralel olarak; Türkiye’de üretilen çivi ve metal levha kullanılarak gerçek boyutlu bir CLT duvar-döşeme birleşimi oluşturulmuş, monotonik deprem yüklerini temsilen çekme kuvveti altındaki etkinliği deneysel incelenmiştir.
YAZANLAR
Aygül CEYLAN, Z. Canan GİRGİN
GİRİŞ
Çapraz lamine ahşap (Cross Laminated Timber, CLT); 1990’lı yıllarda Avrupa’da, ahşap çok katlıyapı üretiminde özellikle yanal yükler etkisindeki taşıyıcı duvar gereksinimini karşılamak amacıyla geliştirilmiştir. CLT panel; 3, 5, 7 ya da daha fazla ahşap tabakanın, lifleri birbirine dikyönde, çoğunlukla geniş yüzeylerinden tutkallanarak birleştirilmesiyle oluşturulan, ön üretimli yapı elemanlarıdır. Taşıyıcı sistem gereksinimlerine göre değişmekle birlikte özel üretimler dışında, CLT panelin genişliği 120-300 cm ve uzunluğu 500-1.650 cm aralığında olup kalınlığı ise 50,8 cm’e ulaşabilmektedir [1,2].
2000’li yıllarla birlikte, Kanada, İtalya, Yeni Zelanda ve Japonya gibi deprem riskinin yüksekolduğu yerlerde; düzlem içi rijitliği yüksek taşıyıcı duvar ve iki yönlü eğilme dayanımı olan döşeme sistemi olarak kullanımı artarak devam etmektedir. Ancak ETA onayı alarak CE işaretli panel üretimi yapılabilmesine karşın taşıyıcı sistemde, CLT yapı elemanlarının uygulanmasına ilişkin ortak ve kapsamlı bir yönetmelik bulunmamaktadır. Uygulamalardan elde edilen bilgilerile 2010 yılında Kanada’da [1] ve 2013’te A.B.D.’de [3] kılavuz niteliğinde el kitapları yayımlanmıştır. Günümüzde CLT panel ile yapı uygulamaları, ülkeye ve uygulayıcı firmaya göre değişkenlik gösterebilen detaylar olarak paylaşılmaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı; enbüyük yer ivmesi 0,20-0,90 g aralığındaki farklı ülkelerde, özellikle yoğun kullanıcısı olan yapı uygulamaları üzerinden, taşıyıcı sistemi oluşturan CLT panel kullanımının farklılıklarının incelenmesidir.
Ahşap taşıyıcı sistemin deprem davranışını, yapı elemanlarının birleşimleri belirlemektedir. CLT paneller, rijit ancak gevrek özellikte yapı elemanlarıdır ve taşıyıcı sistemde süneklik, panel birleşimleri ile sağlanır. Çelik, betonarme ve ahşap çerçeve sistemler ile kolaylıkla bütünleştirilebilen paneller, metal parçalar (çelik köşebent, birleşim levhaları vb. ile çivi, vida, bulon, kavela vb.) kullanılarak birleştirilir. Deprem riskli alanlarda tasarlanan ve uygulanan CLT birleşimlerin davranışının belirlenebilmesi ve enerji yutabilen (sünek) birleşimlerin geliştirilebilmesi amacıyla dünyada birçok çalışma yürütülmektedir. Ancak nüfusunun büyük bir bölümü deprem riski altında olan Türkiye’de konuyla ilgili devam eden bilimsel çalışmalar çok yeni ve oldukça sınırlı sayıdadır. Bu nedenle çalışmada, Yıldız Teknik Üniversitesi’nde hazırlanan doktora tezi [4] kapsamında Türkiye’de üretilen çivi, metal levha vb. ile oluşturulangerçek boyutlu CLT duvar-döşeme birleşiminin, monotonik deprem yüklerini temsilen çekme kuvveti altındaki etkinliğini inceleyen bir deneysel çalışmanın sonuçlarına da yer verilmiştir.
CLT PANEL BİRLEŞİMLERİNİN DEPREM DAVRANIŞI
Yapıya etkiyen yükler altında birleşimlerin davranışı, yük-yerdeğiştirme (P-) zarf eğrisi ile değerlendirilmektedir. Rijit ve gevrek özellikteki CLT paneller ile yapım sisteminde süneklik, panel birleşimlerinde sağlanır. Depreme dayanıklı ahşap yapı tasarımı kapsamında yapılan araştırmalarda; panellerin özellikle deprem riski yüksek alanlardaki etkinliği üzerine birleşim ve taşıyıcı duvar deneyleri [5−10] ile 1:1 ölçekli CLT yapı deneyleri [11−13] yapılmaktadır. Birleşim deneyleri; yapı deneyleri ile karşılaştırıldığında, küçük ölçekli ve düşük maliyetli olup,CLT panellerin davranışının belirlenebilmesi için uygun ve öncü niteliktedir. Bu araştırmaların ortak amacı; enerji yutabilen (sünek) panel birleşimlerinin (Şekil 1) geliştirilmesidir.
DEVAMI VAR
8 Ağustos 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
