1974’te inşa edilen Haliç Köprüsü, hizmet verdiği süre boyunca kazık başlığı seviyesinde aşırıyanal deplasmanlar sergilemiştir. Tespit edilen hareketliliğin sebebinin araştırılması için sondaj, jeofizikaraştırma çalışmaları (ERT, batimetri, yandan taramalı sonar, deniz sismiği) ile koni penetrasyon (CPT)deneyleri gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar neticesinde oluşturulan jeolojik profile göre, kazıklı temellerinTrakya Formasyonu olarak adlandırılan çakıl ve grovak üzerinde bulunan, maksimum 55 mkalınlığındaki yumuşak kil biriminden oluşan, çanak şeklindeki Haliç Çökelleri içerisinde yer aldığıgörülmüştür. Ayrıca, zemin seviyesinin yapay dolgu ile zaman içerisinde önemli ölçüde arttırıldığıgözlemlenmiştir. Aşamalı inşaat analizleri; yapay dolgunun, uzun drenaj yolu nedeniyle önemli ancakçok yavaş bir konsolidasyon oturmasına neden olduğunu doğrulamıştır. Konsolidasyon oturması, çanakşeklindeki anakaya seviyesinden dolayı zeminde önemli yanal yerdeğiştirmeye neden olmuştur. Busebeple, deprem durumunda taşıma kapasitesinin çok yetersiz kaldığı ve güçlendirme ihtiyacı tespitedilmiştir. Mevcut temel sistemine entegre edilecek ek baret kazıklar ve yeni bir kazık başlığı ile köprügüçlendirme projesi hazırlanmıştır.
Gözde ÇELİK / Yüksel Domaniç Müh. Ltd. Şti.
Ahmet Fatih KOÇ / Yüksel Domaniç Müh. Ltd. Şti.
K. Arman DOMANİÇ / Yüksel Domaniç Müh. Ltd. Şti.
Nurgül PARLAK ŞEKER / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
Aydın DURUKAN / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
Şenol ALTIOK / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
1. GİRİŞ
Birbirine paralel üç köprüden oluşan “Haliç Köprüsü”nün ortada yer alan ilk köprüsü Ishikawajima-Harima Heavy Ind. Co. Ltd. (Japonya) ve Julius Berger – Bauboag AG (Almanya) adlı konsorsiyumu tarafından yapılarak 1974 yılında hizmete girmiştir. Sonraki yıllarda artan trafik yoğunluğu ile berabermevcut Haliç Köprüsü’nün her iki tarafına birer adet ikişer şeritli yeni köprü eklenerek ulaşımınrahatlaması amaçlanmıştır. Bu yeni köprüler de 1994 – 1998 yılları arasında Ishikawajima-Harima Heavy Ind. Co. Ltd. (Japonya) tarafından inşa edilmiştir.
1998 yılında eski köprünün silindirik mesnetleri yine Ishikawajima-Harima Heavy Ind. Co. Ltd. tarafından pot mesnetler ile değiştirilmiştir. Bununla birlikte eski ve yeni köprüler 2009 yılında Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü sorumluluğunda, IHI Corporation tarafından yürütülen çalışmalar doğrultusunda depreme karşı güçlendirilmiştir. Güçlendirme kapsamında köprü kolonlarının bir kısmı mantolanmış, bazı orta ayak kazık başlıkları kalınlaştırılmış, A1 aksına metal esaslı sönümleyici yerleştirilmiş, enine doğrultuda deprem takozları tertip edilmiş, boyuna doğrultu da ise çelik konsol vehalatlar ile üstyapının düşmesini önleyici tedbirler alınmış ve son olarak üstyapıda bir takım eleman güçlendirmeleri yapılmıştır. Güzergahı köprünün altından geçen ve İstanbul Büyük Şehir Belediyesi ile Doğuş İnşaat ve Ticaret A.Ş.’nin paydaşı olduğu “Eminönü – Alibeyköy Tramvay Hattı” projesi inşası sırasında Haliç Köprüsü’nün P3 aksında deformasyon olduğu tespit edilmiştir. Gözlenen deformasyonun tramvay hattı inşası ile ilgili olmadığı o dönem Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü ve İBB tarafından hazırlatılan bir rapor ile ortaya konmuştur. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü tarafından deformasyonların kaynağının araştırılması ve gerekli onarım projesinin hazırlanması için güçlendirme projesi ihale edilmiştir.
2. ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ
2.1. Genel Jeoloji
Haliç’te yapılan önceki araştırma çalışmaları bölgenin genç tektonik hareketlerin etken olduğu evrede önemli morfolojik değişimlere maruz kaldığını göstermektedir. Bu değişim sürecinde oluşan Halosen dönemi genç çökelleri ise Haliç ve İstanbul Boğazı’nda yaygınca yer almaktadır. Benzer litolojilerden oluşan bu çökeller birbirleriyle yanal ve düşey yönde giriktirler. Yörede, deniz dibindeki genç kırık hattan Karaköy ve Sarayburnu açıklarında olmak üzere iki önemli topoğrafik düzensizliğe neden olmuştur. Bunlardan Karaköy açıklarındaki muhtemel bir fayın neden olduğu ani kot değişimi, Haliç çökelleriyle İstanbul Boğazı çökellerinin sınırını teşkil etmektedir. Bu fay ile ikinci topoğrafik düzensizliğe neden olan Sarayburnu yakınlarından geçen faylar kademeli olarak Haliçi asılı bir vadi durumuna getirmiş ve Haliç'teki yer alan genç çökellerin İstanbul Boğazı güneyinde daha derin kotlardayer almasına neden olmuştur (Yıldırım, vd., 1992).
2.2. Stratigrafi
Önceki çalışmalara göre, köprü lokasyonunda iki birim gözlemlenmiştir. Bunlardan ilki altta temeli oluşturan Paleozoik yaşlı Trakya Formasyonu, ikincisi ise temeli uyumsuz olarak örten genç (Holosen) Haliç çökelleridir (Algan vd., 2011). Deniz dibi zemin kotundan itibaren 30.0 m ile 51.0 m derinliklerde rastlanılan Trakya Formasyonu gri renkli çatlaklı, çatlak araları kil dolgulu, kumtaşından (grovak) oluşmaktadır. Paleozoik yaşlı Trakya Formasyonu üzerinde yaralan ve genellikle kötü derecelenmiş kum ve siltli killi kum karakterinde olan Halosen yaşlı Haliç genç çökellerde, yanal ve düşey fasiyeslerin sık sık değiştiği ve zemin özelliklerinin değişkenlik gösterdiği gözlenmektedir (Yıldırım vd., 1992). Daha sakin bir ortamda çökelen genç Haliç tortullarının ise deniz tabanından alt seviyelere doğru düzenli olarak kıvamının arttığı ve kendi ağırlığı altında sıkışan normal konsolide bir kil davranışı gösterdiği bilinmektedir.
2.3. Yapısal Jeoloji ve Tektonik
Haliç, bölgenin yükselmesi ve fay etkisi ile gelişmesi sonucunda asılı bir vadi konumuna gelmiştir. Hareketli dönemin yerini giderek sakinleşen ortama bırakması ile deniz Haliç içlerine doğru ilerlemiştir. Temeli oluşturan Trakya formasyonu, faylanmanın etkisi ile kıyı kesimlerinde üst seviyeye çıkarken deniz kesiminde daha derinde gözlemlenmiş ve Halosen yaşlı genç çökeller ile uyumsuz olarakörtülmüştür (Yıldırım vd., 1992).
2.4. Depremsellik
Türkiye Deprem Tehlike Haritası’na göre, Haliç Köprüsü’nün bulunduğu bölgede deprem tehlikesi oldukça yüksektir. Haliç Köprüsü'nün orta açıklıklarını kapsayan ve uzunca bir kesimde yeralan yumuşak kil tabakasının; çok kalın (> 35 m), yüksek plastisiteli (fakat PI olduğu bilinmektedir. Bu kesim “ZF (taşıma gücü düşük, sıvılaşabilir vb. olan zeminler)” yerel zemin sınıfı kapsamına girmektedir. Kenarlara açıklıklarda ise kil tabakasının kalınlığı azalarak 35 m’nin altına düşmekte ve yerel zemin sınıfının özellikleri “ZE” ye yaklaşmaktadır. Hesaplarda kullanılan deprem kayıtları Çizelge 1’de verilmiştir.
DEVAMI VAR
Bu makale, 6-8 Haziran 2024 tarihleri arasında Nevşehir'de düzenlenen MÜHJEO’2024 Ulusal Mühendislik Jeolojisi ve Jeoteknik Sempozyumu'nda sunulmuştur. Makalenin tümüne ulaşmak için lütfen tıklayın...
17 Temmuz 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1.800 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
