Mücbir sebepler ve öngörülemeyen koşullar, inşaat projelerinin doğasında olan risklerdir. Bu kavramlar arasındaki farkları anlamak, bunların etkilerini yönetmek ve hafifletmek oldukça önemlidir.
YAZAN: Selim Rıdvan GÜNGÖR - Proje ve Yönetim Danışmanı / İnş. Müh. / Office SRG
İnşaat projelerinde dikkatlice yapılan hazırlıklara rağmen beklenmedik olaylar meydana gelebilir ve bu durum proje zaman çizelgelerinde, maliyetlerde ve sözleşme yükümlülüklerinde aksamalara yol açabilir. Bu gibi durumlarda, inşaat sektöründeki profesyonellerin, sözleşmeden doğan haklar, sorumluluklar ve yükümlülükler üzerinde farklı etkileri olduğundan, mücbir sebep olayları ve öngörülemeyen durumlara ilişkin hukuki kavramları anlamaları çok önemlidir.
Mücbir sebepler ve öngörülemeyen koşullar, inşaat projelerinin doğasında olan risklerdir. Bu kavramlar arasındaki farkları anlamak, bunların etkilerini etkili bir şekilde yönetmek ve hafifletmek önemlidir. Paydaşlar, en iyi yöntemleri kullanarak, kapsamlı sözleşme hükümlerini birleştirerek ve gerektiğinde yasal rehberlik arayarak belirsizliklerin üstesinden gelebilir ve projelerinin başarısını güvence altına alabilir.
Mücbir Sebepler (Force Majeure)
"Doğal afetler" olarak da bilinen mücbir sebepler, bir inşaat sözleşmesinde paydaşların kontrolü dışında gerçekleşen olağanüstü olayları ifade eder. Bu olaylar genellikle bir tarafın sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini imkansız veya uygulanamaz hale getiren öngörülemeyen ve önlenemeyen olaylardır. Mücbir sebepler genellikle deprem, kasırga, sel veya yangın gibi doğal afetlerin yanı sıra savaş, terörizm, salgın hastalık (Salgın hastalıkların mücbir sebep sayılabilmesi için gerekli şartların oluşması ve kabul edilebilir olması ülkelere göre değişiklik gösterebilir) veya projenin ilerlemesini engelleyen hükümet eylemleri gibi diğer olayları içerir.
İnşaat projeleri bağlamında mücbir sebep olayları çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Örneğin, bir proje beklenmedik bir zemin parametrelerinin gösterdiği sınırların dışında bir toprak kaymasından veya inşaat faaliyetlerini gerçekleştirilemez hale getiren hükümet düzenlemelerindeki ani değişiklikten önemli ölçüde etkilenebilir. Diğer örnekler arasında, bir sahada çalışmayı engelleyen şiddetli hava koşulları veya tedarik zincirini ve iş gücü mevcudiyetini bozan bir salgın hastalığın ortaya çıkması yer alır. Bu olaylar genellikle paydaşların kontrolü dışındadır ve ciddi sonuçlar doğurabilir.
Temel Bileşenler ve Mücbir Sebep Etkilerinin Değerlendirilmesi
Mücbir sebep olaylarını ele almak için taraflar genellikle sözleşmelerdeki mücbir sebep maddelerini kullanırlar. Bu sözleşme hükümleri, bu tür olaylarla ilişkili riskleri dağıtır ve ilgili olaylar meydana geldiğinde tarafların hak ve yükümlülüklerini ana hatlarıyla belirtir. Mücbir sebep maddeleri, genellikle mücbir sebep olarak nitelendirilen olayları, bildirim gerekliliklerini, sözleşmenin performansı üzerindeki etkisini ve etkilenen tarafların yararlanabileceği çözümleri belirtir. Açıklık ve adaleti sağlamak için bu hükümleri dikkatlice gözden geçirmek ve müzakere etmek önemlidir.
Mücbir sebep olayları inşaat projeleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilirler; gecikmelere, maliyet aşımlarına ve tedarik zincirinde aksamalara neden olabilirler. İnşaat profesyonelleri, ilgili tüm tarafların hak ve sorumluluklarını anlamak için sözleşmelerindeki mücbir sebep maddelerinin özel dilini ve kapsamını doğru bir şekilde değerlendirmelidir. Bu değerlendirme, mücbir sebep durumunda proje programlarının, bütçelerinin ve performansının ne ölçüde etkilenebileceğini belirlemek açısından çok önemlidir.
Öngörülemeyen Koşullar
İnşaattaki öngörülemeyen koşullar, mücbir sebep olaylarının açık tanımına girmeyebilen, ancak yine de projenin ilerleyişini ve sözleşmeden doğan yükümlülüklerini etkileyen beklenmedik olayları ifade eder. Bu koşullar genellikle insan kontrolünün ötesinde değildir ve malzeme kıtlığı, işçi grevleri, tasarım hataları, düzenlemelerdeki değişiklikler veya ekonomik gerilemeler gibi faktörleri içerebilir. Mücbir sebep olaylarından farklı olarak, öngörülemeyen koşullar, sözleşme üzerindeki etkilerinin belirlenmesi için genellikle olay bazında analiz yapılmasını gerektirir.
Öngörülemeyen Durumların Tespiti
Öngörülemeyen koşulların belirlenmesi, dikkatli izleme, risk değerlendirmesi ve proje paydaşları arasında etkili iletişim gerektirir. Profesyoneller, açık iletişim kanallarını sürdürerek, projenin teslimini etkileyebilecek ortaya çıkan sorunları hızlı bir şekilde tanımlayabilir ve çözebilir. Öngörülemeyen koşulların erken belirlenmesi, proaktif karar alınmasına ve potansiyel risklerin azaltılmasına yönelik uygun önlemlerin uygulanmasına olanak tanır.
Öngörülemeyen Koşulları Mücbir Sebep Olaylarından Ayırmak
Mücbir sebep olayları ile öngörülemeyen koşullar arasındaki fark, bunların doğasında, öngörülebilirliğinde ve kontrolünde yatar. Mücbir sebep olayları, genellikle öngörülemeyen ve tarafların kontrolü dışında gerçekleşen olağanüstü olaylardır. Öngörülemeyen koşullar ise, insan kontrolünün ötesinde olmasa da yine de beklenmedik olan ve projenin ilerlemesini engelleyebilecek olaylardır. Öngörülemeyen koşullar, sözleşmeden doğan yükümlülüklerin ve çözüm yollarının değerlendirilmesi açısından farklı bir yaklaşım gerektirebilir.
Mücbir Sebep Olaylarının ve Öngörülemeyen Koşulların Temel Farklılıkları ve Örtüşmeler
Mücbir sebep olayları ve öngörülemeyen durumlar, projelere etkileri açısından benzerlikler taşısa da, temel farklılıklar ve örtüşmeler barındırmaktadır. Mücbir sebep olayları genellikle sözleşmelerde tanımlanır ve performans yükümlülüklerinden açık bir muafiyet sağlar. Bunun aksine, öngörülemeyen koşullar duruma göre analiz gerektirir ve sözleşmede özellikle belirtilmediği sürece aynı düzeyde sözleşmeye dayalı koruma sunmayabilir. Bu ayrımları anlamak, beklenmedik olayları etkili bir şekilde yönlendirmek ve yönetmek için çok önemlidir.
Öngörülemeyen Durumların Sözleşmeye Etkisi
Öngörülemeyen koşulların inşaat sözleşmeleri üzerinde gecikmeler, maliyet artışları ve anlaşmazlıklar dahil olmak üzere önemli etkileri olabilir. Bu tür durumların etkisi büyük ölçüde değişiklik emri mekanizmaları, bildirim gereklilikleri ve risklerin tahsisi dahil olmak üzere belirli sözleşme hükümlerine bağlıdır. Profesyoneller, öngörülemeyen koşulların sözleşme yükümlülükleri üzerindeki etkilerini dikkatle değerlendirmeli ve tüm tarafların çıkarlarını dengeleyen adil çözümler aramalıdırlar.
Mücbir Sebep ve Öngörülemeyen Durumlarda Ortaya Çıkabilecek Yasal Sonuçlar ve Sözleşme Yükümlülüklerinin Önemi
Yasal açıdan bakıldığında, mücbir sebep olayları ve öngörülemeyen durumlar arasında, sonuçlar ve sözleşmeden doğan yükümlülükler farklılık gösterir. Bir sözleşmede açıkça tanımlandığı şekliyle mücbir sebep olayları, genellikle performansın askıya alınması veya son teslim tarihlerinin uzatılması gibi sözleşme yükümlülüklerinin otomatik olarak ortadan kaldırılmasını sağlar. Öte yandan, öngörülemeyen koşullar, müzakereleri ve değişen koşullara uyum sağlamak için sözleşme şartlarının potansiyel olarak revize edilmesini gerektirebilir. Sözleşmenin yasal çerçevesi ve kendine özgü dili, tarafların hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde hayati rol oynamaktadır.
Mücbir Sebep ve Öngörülemeyen Durumların Ele Alınmasına Yönelik En İyi Yöntemlerin Kullanılması
İnşaat sözleşmelerindeki mücbir sebep olaylarını ve öngörülemeyen durumları etkili bir şekilde ele almak için profesyonellerin en iyi yöntemlere bağlı kalması gerekir. Bu yöntemler arasında mücbir sebep olaylarının açıkça tanımlanması, potansiyel öngörülemeyen koşulların belirlenmesi ve ele alınması, sağlam bildirim ve iletişim protokollerinin oluşturulması ve uygun çözümlerin ve anlaşmazlık çözüm mekanizmalarının ana hatlarıyla belirtilmesi yer almaktadır. Sözleşme taslağının hazırlanması sırasında hukuki uzmanlığa başvurmak ve sözleşmelerin periyodik olarak gözden geçirilip güncellenmesi, kapsamlı hükümlerin dahil edilmesini sağlamaya yardımcı olabilir.
21 Mayıs 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
