Son dönemde okul, hastane, idari bina ve üniversite kampüsü gibi kamu binalarında enerji verimliliğine yönelik çok ciddi çalışmalar yapılıyor ve adımlar atılıyor... Ülke genelinde toplam tasarruf potansiyeli yüzde 45’e kadar çıkan bu binalardan bazıları belli bir süreç içinde elden geçirilecek, ürün ve sistemlerle yenilenecek ve enerji tasarruflu hale getirilecek. Sunduğu enerji tasarrufu imkanlarının yanında durgunluk yaşayan inşaat sektörünü de canlandıracak ve bu yeni kamusal taleplerle sektörü sürdürülebilirlik anlamında farklı bir boyuta taşıyacak söz konusu çalışmalarla ilgili güncel bilgileri ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI BAKAN DANIŞMANI DR. OĞUZ CAN’dan aldık... Can, “İnşaat sektörünün bina kabuğu tasarımı, doğal aydınlatma, doğal havalandırma, iklimlendirme, yeşil çatı, yağmur suyu kazanımı gibi uygulamalarla her alandaki verimlilik gelişimine cevap vermesini ve vites yükseltmesini bekliyoruz” diyor...

HABERE, 384. SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA ULAŞABİLİRSİNİZ

Şantiye: Kamu Binalarında Enerji Verimliliği projesi hakkında bilgi alabilir miyiz? Projenin ve çalışmaların kapsamı nedir?

Dr. Oğuz Can: Kamu binalarında enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar 2014-2019 yılları arasında, Bakanlığımızın kamu kurum ve kuruluşlarında yaptırdığı etütlerle başlamıştı. Yapılan bu etütler sonucunda kamu binalarında yüzde 25 ila 45 arasında tasarruf potansiyelinin olduğu tespit edildi.  

2017-2023 yıllarını kapsayan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nın “Binalar” başlığında 12 eylem tanımlanmış olup, bu eylemlerden (B3) “Kamu Binaları için Enerji Tasarrufu Hedefi Tanımlanması” uyarınca yıllık toplam enerji tüketimi 250 Ton Eşdeğer Petrol (TEP) ve üzeri veya toplam inşaat alanı 10.000 m² ve üzeri kamu binaları için Cumhurbaşkanlığının 2019/18 sayılı genelgesi uyarınca 2023 yılı sonuna kadar asgari yüzde 15 enerji tasarrufu sağlanması hedefi getirildi. Bu hedefe yönelik uygulama rehberi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) internet sayfasında yayımlandı ve kapsam dahilinde yaklaşık 2500 bina referans tüketimlerini (2016-2017-2018 yılları arasındaki ortalama tüketim) Bakanlığımıza raporladı. Kapsam dahilinde olan kamu kurumları tarafından 2019 yılında uygulanan enerji verimliliği önlemleri ile 12.875 TEP enerji tasarrufu sağlandı. Söz konusu tasarrufun referans enerji tüketimindeki payı yüzde 1,05 olup, güncel enerji fiyatları dikkate alındığında ekonomik karşılığı ise yıllık 61 milyon TL’ye karşılık geliyor. 2023 yılı sonunda yüzde 15 tasarruf hedefinin gerçekleşmesi durumunda sağlanacak enerji tasarrufunun ekonomik karşılığı yıllık 870 milyon TL olacak.

Ayrıca diğer bir eylem olan (B10) “Mevcut Kamu Binalarında Enerji Performansının İyileştirilmesi” başlığında, kamuda Enerji Performans Sözleşmelerinin yapılabilmesine dair mevzuat düzenlemeleri kapsamında uygulama usul ve esaslarına dair tebliğ, tip sözleşme ve şartnamenin de yayımlanmasıyla yılsonu itibariyle tamamlanacak. Proje kapsamında, merkezi kamu binaları (5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan kurumlar) iyileştirilecek. Söz konusu binaların asgari olarak şu şartları sağlaması gerekiyor.

- Binanın deprem açısından risk taşımaması (2000 yılı sonrası yapılanlar güvenli kabul edilmekle beraber 2000 yılı öncesi yapılan binalar için deprem dayanım raporu talep edilecek).
- Binanın en az 5 yaşında olması ve son 10 yıl içerisinde kapsamlı bir iyileştirme geçirmemiş olması.
- Binanın yakın bir gelecekte taşınma, yıkım veya özelleştirme gibi bir planı olmaması.
- Güvenlik açısından önem arz eden binalar ise kapsam dışında bırakılacak.

Projede öngörülen iyileştirme önlemleri bina dış cephe iyileştirmesi (dış cephe, çatı yalıtımları, pencere ve kapı değişimleri), ısıtma/soğutma sistemlerinin değiştirilmesi, güneş enerjisi ile sıcak su elde edilmesi, pompalar/fanlar ve aydınlatma elemanlarının enerji verimliliği yönünden iyileştirilmesi ve bazı yenilenebilir enerji uygulamalarını (PV panelleri, güneş enerjili su ısıtma, jeotermal ısı pompaları) içeriyor.

Proje yatırımları öncelikle yüksek enerji tüketimi ve daha kısa geri ödeme süreleri olan kamu binalarına odaklanacak. Proje kapsamında Türkiye’de yer alan kamu binalarının (okul, hastane, idari binalar, üniversite kampüsleri) enerji etütlerinin yapılması, Enerji Kimlik Belgelerinin düzenlenmesi, enerji verimlilik düzeylerinin ve elde edilecek tasarruf seviyelerinin tespit edilerek yatırım maliyetleri ile birlikte raporlanması ve uygun bulunan kamu binalarının mekanik ve elektrik tadilat projelerinin hazırlanarak enerji verimliliği iyileştirmelerinin gerçekleştirilmesi planlanıyor.

Şantiye: Ne kadar ve hangi finansal kaynaklar kullanılacak?

Dr. Oğuz Can: Kapsam dahilindeki 2500 bina için gerekli toplam finansman yaklaşık 8 milyar TL olup, kamu kurum ve kuruluşları, tabi oldukları kamu ihale mevzuatı üzerinden etüt ve verimlilik uygulamalarını yapabilecekleri gibi, beş yıllık program dahilinde Kasım 2019 tarihi itibariyle Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın garantörlüğünde Dünya Bankası’ndan sağlanan 200 milyon ABD Dolarlık finansmana erişim sağlayarak yapabilecekler. Finansmanın kullandırılması ve enerji verimliği önlemleri uygulamaları Bakanlığımızın teknik desteği ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyor. Dünya Bankası finansmanı kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kriterleri sağlayan 500 ila 700 kamu binasında gerekli enerji verimliliği önlemleri uygulanacak. Ayrıca 5 ila 10 binada Yaklaşık Sıfır Enerjili olacak şekilde kapsamlı iyileştirme yapılacak, bina kabuğunun iyileştirilmesi, doğal aydınlatma, ısı pompası, azami yenilenebilir enerji kaynağı kullanımı ile binanın tükettiği enerjiyi üretmesine yönelik uygulamalar yapılacak. Ayrıca Enerji Performans Sözleşmeleri için pilot proje uygulamaları gerçekleştirilecek.

Şantiye: Şu an hangi aşamada?

Dr. Oğuz Can: Proje 2019 Aralık ayında başladı ve şu an uygulama aşamasında. Öncelikle Bakanlığımız tarafından daha önceki yıllarda yaptırılan binaların etütleri gözden geçirilerek güncellemeler yapıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından uygulamasına geçilen bu binaların yanı sıra diğer talep eden kamu binaları için de etüt çalışmaları yapılıyor. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bütün kurumlara resmi yazı yazılarak Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Uygulamaları Projesi (KABEV) veri tabanı üzerinden iyileştirme yapılması istenen binalar için başvuru yapmaları talep edildi. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı’na ait bir Anadolu Lisesi binası için de tasarruf garantili Enerji Performans Yöntemi ile ihale duyurusuna çıkıldı.

Bakanlığımızın sorumlu olduğu teknik destek bileşeni kapsamında ise 2 adet ilgi beyanı duyurusu yayınlandı. Anılan ilgi beyanları kapsamında özellikle Enerji Performans Sözleşmelerinin uygulanmasına yönelik çeşitli eğitimlerin düzenlenmesi, eğitim materyallerinin yenilenmesi, boşluk analizleri yapılması, tip dokümanların hazırlanması, belediyelere yönelik piyasa araştırması yapılması ve tüm kamuyu kapsayacak şekilde plan hazırlanması gibi faaliyetler yürütülecek.

Şantiye: Kamu binalarının enerji verimliliği açısından mevcut durumu nedir?

Dr. Oğuz Can: Bilindiği üzere, 2011 yılı ve sonrası yapılan binalar TSE 825 standardına uygun ve Enerji Kimlik Belgesi sınıfı olarak C ve üzeri olmakla birlikte, kamuda yer alan daha eski binalarda yararlanabilecek önemli ölçüde tasarruf potansiyeli bulunuyor. Bakanlığımız tarafından, 2014-2019 yılları arasında yapılan etüt çalışmalarında, çeşitli büyüklüklerde 1426 adet bağımsız bina incelendi. Bu binaların elektrik enerjisi tasarruf potansiyeli ortalama yüzde 13, ısı enerjisinden tasarruf potansiyeli ortalama yüzde 35,5, toplam tasarruf potansiyeli ise yaklaşık yüzde 45’lere kadar çıkıyor. Söz konusu yatırımların geri ödeme süresi ise ortalama 3,5 yıl olarak hesaplandı.

Şantiye: Yapılan ön çalışmalarda gördüğünüz, enerji verimliliği açısından binaların en verimsiz bölümleri veya unsurları nerelerdi?

Dr. Oğuz Can: Bakanlığımızın yaptırdığı, enerji verimliliği etütlerinde en büyük tasarruf sağlanacak kalemin dış cephe yalıtımı olduğu görüldü. Pencere sistemlerinin değiştirilmesi de önemli bir tasarruf kalemi. Bunların dışında tesisat yalıtımı, ısıtma/soğutma sistemlerinin değişimi, brülör ayarı gibi önlemler ısı enerjisi tüketimlerini azaltmak için öne çıkan önlemler. Elektrik enerjisinde ise aydınlatmada LED kullanımı, verimli motor/pompa sistemlerinin kullanımı, değişken hız sürücüsü kullanımı gibi önlemler öne çıkıyor. Isı ve elektrik tüketiminin beraber olduğu hastane gibi binalarda kojenerasyon ve trijenerasyon sistemleri de düşük geri ödeme sürelerine sahip. Ayrıca yenilenebilir enerji ile elektrik ve ısı kullanımı da önerilen önlemler arasında yer alıyor.  

Bunların dışında başarılı bir enerji yönetimi ile verimlilik önlemleri haricinde işletme önlemleri ile de enerji maliyetlerini azaltmanın mümkün olduğu görülüyor. Örneğin İdarelerce uygun enerji tarifelerinin seçimi, reaktif cezaların önlenmesi, kullanılmayan cihazların bekleme modunda bırakılması yerine kapatılması gibi basit ama fark oluşturan hususların dönem dönem hatırlatılması ve gözden geçirilmesi gerekiyor.  Bu bağlamda daha etkin bir enerji yönetimi için enerji yöneticisinin atanması, ISO 50001 Enerji Yönetim Sisteminin kurulması, enerji izleme ve yönetim yazılımlarının kurulmasını önemli görüyoruz.

Şantiye: Süreç nasıl ilerleyecek?

Dr. Oğuz Can: İlk olarak Bakanlığımız tarafından etütleri yaptırılan kurumlara ait binalardan,  kriterleri sağlayan binalar iyileştirilecek. Eş zamanlı olarak başvuru kriterlerini sağlayan kurumlar KABEV veritabanı üzerinden başvurularını yapacaklar. Uygun görülen binaların etütleri yaptırılarak uygulama projeleri hazırlanacak ve enerji verimliliği önlemleri uygulanacak. Uygulamanın tamamı ÇŞB tarafından yapılacak olup, kamu kurumları herhangi bir ödeme yapmayacaklar. Uygulaması tamamlanan kamu kurumlarının enerji performansları Bakanlığımız ENVER portalı üzerinden izlenecek.

Şantiye: Proje öncelikleri nelerdir?

Dr. Oğuz Can: Öncelikle, kapsam içine alınacak binaların deprem açısından risk taşımaması gerekiyor. 2000 yılı sonrası yapılanlar güvenli kabul edilmekle beraber, 2000 yılı öncesi yapılan binalar için deprem dayanım raporu talep edilecek. Binanın en az 5 yaşında olması ve son 10 yıl içerisinde kapsamlı bir iyileştirme geçirmemiş olması gerekiyor. Yakın bir gelecekte taşınma, yıkım veya özelleştirme gibi bir plan olmaması şart. Güvenlik açısından önem arz eden binalar kapsam dışında bırakılacak. Ayrıca uygulanacak enerji verimliliği önlemleri ile en az yüzde 20 tasarruf sağlanması hedefleniyor.

Şantiye: İnşaat sektöründen ne tür beklentileriniz var? Sektör bu sürecin verimliliği için sizce neler yapmalı?

Dr. Oğuz Can: Ülkemizin nihai enerji tüketiminin yüzde 31’i bina ve hizmetler sektöründe gerçekleşiyor. Bu bağlamda inşaat sektörünün enerji verimliliği çalışmalarında önemli bir yeri bulunuyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda TSE 825 “Binalarda Isı Yalıtım Standardı” bölgesel farklılıkları ve soğutma ihtiyacını da karşılayacak şekilde güncelleniyor. Yaklaşık Sıfır Enerjili Binalar (NZEB-Near Zero Energy Buildings) kavramı gün geçtikçe önem kazanıyor. Bu noktada sadece kamu binaları değil, yeni yapılacak binalarda başta olmak üzere yalıtım sınıfının yüksek olduğu, çatı ve cephe güneş enerjisi, ısı pompaları, verimli aydınlatma uygulamalarının bütünleşik bina tasarımı yaklaşımı ile yenilikçi projelerin geliştirilmesi önceliklendirilmeli.   

İnşaat sektörünün, başta hanelerde ve ticari binalarda bina kabuğu tasarımı, doğal aydınlatma ve havalandırma, iklimlendirme, yeşil çatı, döngüsel ekonomiye uygun malzeme seçimi, yağmur suyu kazanımı (yeşil çatılar) vb. uygulamalar ile her alanda verimlilik gelişimine cevap verecek şekilde vites yükseltmesini bekliyoruz. İnşaat sektörü artık diğer sektörler ile daha çok etkileşimli ve çok disiplinli olacağı bir evreye giriyor.

Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 14 Ekim tarihinde yayımlanan binalarda “Yenileme Dalgası” / Renovation Wave) “Önce Enerji Verimliliği”, “Satın Alınabilirlik”, “Karbondan  Arındırma ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Bütünleştirilmesi”, “Yaşam Döngüsü Düşüncesi ve Döngüsellik”, “Yüksek Sağlık ve Çevre Standartları”, “Yeşil  ve Dijital Dönüşümün İkili Zorluklarının Birlikte Ele Alınması” ve “Estetiğe  ve Mimari Niteliğe Saygı” temel ilkeleri çerçevesinde başta inşaat sektörü olmak üzere çok çeşitli sektörleri ve aktörleri içeren kapsamlı ve bütünleşik bir strateji ortaya koyuyor. Ülkemizin bu konuda önemli bir fırsatı değerlendireceğini ve öncülük edebileceğini umuyorum.

Şantiye: Bu çalışmalar inşaat sektörü için ciddi bir potansiyel yaratacak...

Dr. Oğuz Can: TÜİK istatistiklerine göre Türkiye’de 2017 yılı itibariyle 9,1 milyon bina bulunuyor ve bu miktarın yaklaşık yüzde 87’sini konut nitelikli binalar oluşturuyor. Mesken sayısı ise 22 milyonun üzerinde...

2009 yılından sonra yapılan binalar Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğine uygun olarak inşa edildikleri için verimli olarak kabul ediliyorlar. 2000-2009 yılları arasında inşa edilen binalardan 2000 yılında yayımlanan Isı Yalıtım Yönetmeliğine uygun olanlarsa kısmen verimli kabul ediliyor. Bu binalar ile beraber bireysel olarak yalıtım yaptıran ve kentsel dönüşüme tabi olan binalar toplam bina stoğundan düşüldüğünde yalıtım yapılması gereken bina stoğu 5,6 milyon adet olarak ortaya çıkıyor. Bununla birlikte yıllık yalıtım yaptıran bina sayısı 150 bin adet civarında sınırlı kalıyor. AB “Yenileme Dalgasına” benzer bir kampanyanın ülkemizde de uygulanması 2030 yılına kadar 5,6 milyon binanın yenilenmesi halinde 25 bin istihdam ve sektör açısından önemli bir gelişim fırsatı ortaya koyacaktır.

HABERE, 384. SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA ULAŞABİLİRSİNİZ

12 Kasım 2020

Şantiye
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 37 bin e-bülten abonesi, 15 bini aşkın takipçiye sahip facebook ile 7 bin takipçiye sahip instagram sayfaları ve 20 bin linkedin bağlantısıyla inşaat sektöründe hedef kitleye erişimin en verimli ve hızlı çözümü olmaya dijital ortamlarda da devam ediyor... 1988'den bu yana basılı yayıncılıkta olduğu gibi... 

Abone Olmak için
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 120 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp, dekontu ve açık adresinizi santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.