Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca'nın 11 Mart 2020 tarihinde açıkladığı ilk vakayla Türkiye’nin gündemine resmi olarak giren "korona virüs" toplum yaşantısında radikal değişimlere sebep oldu. Şüphesiz korona virüs etkisi ve değişimi globalde de yaşandı ve süreç halen devam ediyor.
İngiliz Satınalma ve Tedarik Enstitüsü (CIPS) Direktörü Duncan Brock, konuya ilişkin açıklamasında, inşaat sektörünün toparlanmasının uzun yıllar alabileceğini belirterek, "2008 küresel ekonomik krizi sonrası hala tam olarak iyileşemeyen inşaat sektörü, küresel çapta salgının yarattığı üretim boşluğu nedeniyle 10 yıl daha geriye gitti" değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'de inşaat sektörü geçen yıl 231 milyar 908 milyon 295 bin liralık büyüklük ile milli gelirden yüzde 5,4 pay aldı. Gayrimenkul faaliyetleri ise 285 milyar 744 milyon 967 bin lira ile milli gelirin yüzde 6,7'sini oluşturdu. İnşaat sektöründe 2 milyona aşmış istihdam, 2020 yılının şubat ayı itibariyle 1 milyon 395 bin çalışan sayısına düştü. Bu da toplam 26 milyon 753 bin olan istihdamın yüzde 5,2'sini oluşturuyor. Bu dönemde işsiz kalan 4 milyon 228 bin kişinin 640 binini inşaat sektörü çalışanının oluşturduğu görülüyor.
Öte yandan Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından hazırlanan nisan ayı raporunda, salgının inşaat malzemeleri sanayi üzerindeki etkisinin 2020 Nisan ayında daha yoğun hissedildiği, yurt içi ve yurt dışında hem mevcut siparişlerde iptaller yaşandığı, hem de yeni siparişlerde sert düşüşler görüldüğü belirtiliyor. Yurt içi ve yurt dışı siparişlerdeki iptallerin inşaat malzemeleri sanayisinde yarı mamul ve nihai mamul stoku birikimine yol açtığına işaret edilen raporda, satış bütçelerinin de olumsuz etkileneceği vurgulanıyor.
Sektörde yeni dönem öngörüleri
Gayrimenkulde yaşanan durgunluğa karşın lojistik ve depolama, hastane, medikal ofisler ve laboratuvar gibi alanlara yönelik projeler inşaat sektörü için hala revaçta iken, yapılan araştırmalar ev ortamının daha önemli hale gelmesiyle kullanıcıların müstakil, villa, bahçeli ve balkonlu ev tercihlerinin de arttığını ortaya koyuyor. Peyzaj alanı ve yürüyüş parkuru geniş bir alana yayılan projelerin tüketicilerin satın alma kararında etkili olacağı belirtiliyor.
Salgın sonrası süreçte inşaat sektöründe, şantiyelerde dijital dönüşümün gündeme alınarak e-şantiyeler oluşturulacağı, sosyal mesafe dolayısıyla daha geniş metrekareli ofislere talebin artacağı öngörülüyor. Yeni projelerde robotik teknolojilerin entegrasyonunun ivme kazanması, özellikle binaları sterilize edip temizleyebilen robotik gibi emlak teknolojilerine yönelik çözümlerin daha fazla benimsenmesi bekleniyor.
Sektörde çalışan maliyetlerinin düşürülmesi ve kilit vasıflı personelin elde tutulması için çalışmalar yapılacağı, ürün tedariki konusunda da alternatif arz kanallarının belirlenmesinin süreklilik açısından kritik rol oynayacağı yapılan tahminler arasında...
Virüsün yansıması....
Sosyal hayatımızda ve çalışma hayatımızda radikal değişimler oldu. Ayrıca virüsün inşaat sektörüne etkisi de beklenilenden fazla oldu. 2020 yılı verileri inşaat sektörü için çok iç açıcı gözükmüyor. Yaşanan Kovid-19 ( Covid-19 ) salgınından dolayı inşaat sektörü neredeyse durma noktasına geldi.
Türkiye'de inşaat sektörü doğrudan yaklaşık 2 milyon kişiye istihdam sağlıyor; ancak sektörün tedarikçisi olan sanayi kuruluşlarında çalışanlar da dikkate alındığında bu sayı 4,5 milyona ulaşıyor.
Öngörüler ise inşaat sektörünün ancak 2021 yılının 3. çeyreğinden sonra toparlanmış olacağını bizlere söylüyor.
Diğer taraftan inşaat sektörünün 189 adet sektörü doğrudan ya da dolaylı yoldan etkileyen bir sektör olduğu atlanmaması gereken bir husustur.
Süreçteki olumsuzluğu bir an önce tersine çevirmek için devletimizin özellikle inşaat sektörüne yönelik radikal tedbirleri alması elzem görülüyor. Hükümetimiz pandeminin inşaat sektörüne olumsuz etkisini minimize etmek için hızlı şekilde gerekli tedbirleri almaya başladı lakin bu tedbirlerin piyasaya yansıması uzun olacak.
Covid-19 (Kovid-19) sürecinde devletimiz, bilim kurulunun önerilerini ön planda tutarak seri, yerinde ve radikal tedbirler aldı. Fakat virüs tüm dünyada etkin olduğundan ileriki aylarda ve/veya yıllarda da çok dikkatli olmak gerekiyor. Global bir daralma yaşanacaktır ama bu daralma ve krizi fırsata çevirmenin bizlerin elinde olduğunu unutmamamız gerekiyor. Jeopolitik olarak Türkiye'nin çok etkili bir coğrafyada yer aldığı gerçeğinin göz ardı edilmemesi gereken bir husus olduğu unutulmamalı.
Fırsatlar olacak
Özellikle Çin’den boşalan üretim arzı konusunda Türkiye için ciddi fırsatlar bekliyor. İmalat, sanayi ve ayrıca teknolojik ürün üretiminde ülkemizde önemli gelişmeler olacaktır.
Özellikle mekanik sektör ürünlerinde doğru strateji yürüttüğümüzde global pastadan ülke olarak ciddi pay alacağımız aşikar.
Bu kriz sonrası Türk ilaç sektörü de büyük bir gelişme yaşayacak, marka değeri kazanacak ve medikal sektörde daha fazla Türk oyuncu ortaya çıkacaktır. Ayrıca sağlık sistemimizin de örnek olacağına inanıyorum.
Pandemi Hastaneleri dünyada benzeri olmayan bir hızda bitirildi. İlerde yaşanabilecek pandemilere karşı toplumumuzun korunması adına benzersiz bir uygulama olarak tüm dünyada takdir topladı. Mevcut ve yapılmakta olan “Şehir Hastaneleri”nin Türkiye’yi ileriki yıllarda sağlık turizminde zirveye çıkartacağını da düşünüyorum. Ülkemiz dünyanın adeta sağlık başkenti haline gelecektir.
Genelge...
İnsan gücünün çok yoğun olarak kullanıldığı, inşaat sektöründe pandemi’ye karşı tedbirler için kapsamlı bir genelge beklentisi karşı “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı” tarafından bir genelge yayınlandı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, Korona Virüs ( corona virüs ) salgını için şantiyelerde alınması gereken tedbirler için yayınladığı genelge aşağıdaki gibidir.
Covis-19 Tedbirleri Kapsamında Şantiyelerde Alınacak Önlemlere İlişkin Bakanlık Genelgesi Hakkında
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 20 Mayıs 2020 tarihinde meslek odalarına COVİD-19 salgının yayılmasını önlemek amacıyla hayata geçirilen bazı tedbirleri içeren bir genelge iletildi. Kamu ve özel sektöre yönelik yapım ve denetim hizmetlerinin sağlıklı yürütülmesi amacı taşıdığı ifade edilen genelgeye göre alınan önlemler şu şekilde:
1-) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde işverenler, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirleyecek ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler alacaktır. İş yerlerinde virüsle ilgili bilgilendirme yapılacaktır. Bilgilendirmeler toplu halde yapılmayacaktır.
2-)Şantiyede muhtelif yerlere okunaklı şekilde Sağlık Bakanlığı‘nın salgın hastalığa ilişkin alınması gereken tedbirlere ilişkin bilgilendirme afişleri asılacaktır.
3-) Yatakhane, yemekhane ve sosyal tesis gibi toplu kullanım alanlarında yeterli doğal havalandırma olmaması durumunda, karbon filtre, elektrostatik filtre, hepafiltre, aktif oksijen ve UV teknolojisi kullanılan hava temizleme cihazları (kapasitesi m2/kişi sayısına uygun olarak) kullanılması değerlendirilmelidir.
4-) Yatakhane, yemekhaneler, sosyal tesisler, servis taşımacılığı ile ulaşım gibi toplu kullanım alanlarında sosyal mesafenin korunmasına dikkat edilecek, eğer hacimler yetersiz ise yemekhanelerde sosyal mesafeyi korumak amacıyla iş planını aksatmadan vardiyalı yemek uygulamasına geçilecektir. Yatakhanelerde sosyal mesafe açısından yetersizlik tespiti durumunda ek hacimler oluşturulacaktır. Toplu kullanım alanlarının günlük dezanfektasyonu sağlanacaktır.
5-) Yatakhane, yemekhaneler, sosyal tesisler gibi ortak malzeme kullanımı kesinlikle yasaklanacaktır. Tek ve şahsi malzeme (kağıt havlu, tek kullanımlık bardak, sıvı sabunluk, paketli tuz/şeker/baharat, paket ekmek vb.) kullanımı sağlanacaktır.
6-) Masa başı çalışılan alanlarda dönüşümlü ya da uzaktan çalışma sistemine geçilecek, ortak malzeme kullanımı (kalem, silgi, hesap makinası vb.) yasaklanacaktır.
7-) Şantiye sahasında ateş ölçer, koruyucu eldiven, maske vb. malzemeleri bulundurulacak, şüpheli görülen durumlarda ölçümü alan yetkili tarafından vakit kaybedilmeden şüpheli
kişi/kişilerin izole bir ortama alınarak sağlık kuruluşlarına ( Alo 184 ), şantiye şefine, proje müdürüne bilgi verilecektir.
8-) WC, Banyo gibi ıslak hacimlerin olduğu bölümlerde temizlik tedbirleri artırılacak, bu hususta Sağlık Bakanlığınca belirlenen önlemler alınacaktır. Şantiye sahasının muhtelif alanlarında dezenfektan bulundurulacak, kullanılması sağlanacaktır.
9-) Şantiye sahasına rutin görevli personelin her gün alanda bulunması zorunlu olan çalışanlar hariç giriş ve çıkışları kontrol altına alınacaktır.
10-) Dışarıdan gelen kamu görevlileri ve/veya yöneticileri dahil denetçi, müşavir, malzeme tedarikçisi vb. kişiler maske, eldiven olmadan ve ateş ölçerle ölçümleri yapılmadan şantiyeye alınmayacaktır.
11-) Şantiyede baret, koruyucu eldiven, iş önlüğü gibi malzemelerin varsa ortak kullanımı kesinlikle yasaklanacaktır.
12-) Bulaşma/yayılma risklerinin belirlenmesi, önlenmesi için alınması gerekli tedbirler, bulaşma oluşması durumunda alınacak tedbirler, salgın hastalığa ilişkin Sağlık Bakanlığının ilgili mevzuatı doğrultusunda “Risk ve Kontrol Planı” oluşturularak belirlenecektir.
13-) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 5. maddesi uyarınca işveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izleyecek, denetleyecek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlayacaktır.
14-) Sağlık Bakanlığının belirttiği tedbirlere harfiyen uyulacak, şüpheli her durumda Sağlık Bakanlığınca belirlenen “14 gün” kuralı işletilecektir ve takibi yapılacaktır.
15-) Yapının projelendirme, yapı denetim ve müşavirlik hizmetlerini üstlenen kurum, kuruluş ile bürolar, gerek ofis ortamında gerekse şantiye mahallinde sorumlulukları dahilinde yukarıda belirtilen tedbirleri alacaklardır, şantiye mahallinde alınan tüm tedbirlere de uyacaklardır.
16-) Şantiye içerisinde çalışan kişi sayısına bağlı olarak denetimleri yerine getirebilecek sayıda koordinatör ve denetim ekibi oluşturulacaktır. Bu ekip tarafından ekte gönderilen formlar tehlike geçene kadar düzenli olarak tutularak kontrol amiri ya da şantiye şefi tarafından muhafaza edilecektir.
Mevcut tedbirleri alarak, yakın gelecekte bizleri güzel günlerin beklediğini unutmamamız gerekiyor.
Kaynakça
1- http://www.mimarist.org/covid-19-tedbirleri-kapsaminda-santiyelerde-alinacak-onlemlere-iliskin-bakanlik-genelgesi-hakkinda/?-I4Rl2CAYUc4u05hG_ZYo
2- https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/corona-virus-sonrasi-coken-insaat-sektorunde-toparlanma-sancili-olacak-41520926 )
Yazan: Semih ÇALAPKULU / Makina Mühendisi
semih.calapkulu@kuzugrup.com; semihcalapkulu@hotmail.com
29 Mayıs 2020
