Az katlı betonarme binaların deprem risklerinin hızlı tayinine yönelik yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. Binanın sadece kritik katı ya da katları için yapılan hızlı hesapta, önemli bazı yapısal özellikler kullanılmaktadır. Tasarım spektral ivme büyüklükleri yardımıyla binanın ikiana doğrultusundaki taban kesme kuvveti istemleri elde edilmekte, tek serbestlik dereceli sistem yerdeğiştirmelerine geçilmekte sonra da kritik kat göreli ötelenmelerine ulaşılmaktadır. Kritik katta;
i. göreli kat ötelenmesi
ii. düşey taşıyıcı elemanlardaki eksenel gerilme düzeyi
iii.kesmekuvvetinin düşey taşıyıcı elemanlara yatay rijitlikleriyle orantılı dağıtılmasıyla belirlenen iç kuvvet etki/kapasite oranları risk değerlendirmesinde dikkate alınmaktadır.
Tüm işlemler birExcel hesap tablosunda otomatik işlem serisi olarak programlanmıştır. Farklı taşıyıcı sistem özelliklerine sahip binalarda, önerilen yaklaşımın sonuçları ile doğrusal ve doğrusal olmayan üç boyutlu hesap modelleri kullanılarak elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak uyumlu olduklarıgösterilmiştir.
Ercan YÜKSEL / İTÜ
Mustafa ALTINELLER / Altıneller Müh. ve Taah.
Varol KARAYEL / İF Müh. ve Müşavirlik
Fatih ŞAHİN / İTÜ
1. AMAÇ
Betonarme binalarda deprem performansının belirlenmesi için 2018 Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018) [1] ve Riskli Yapılar Tespit Yönetmeliğinde tanımlanmış farklı düzeylerde “ayrıntılı analiz yöntemleri” bulunmaktadır. Bu yöntemlerin yanında; “bina deprem riskinin” daha az zaman ve kaynak kullanarak yaklaşık olarak belirlenmesi konusu, 1999 Depremlerinden bu yana güncelliğini koruyan bir araştırma ve uygulama alanı olmuştur. Mevcut betonarme binaların deprem güvenliklerinin belirlenmesi için ülkemizde farklı çalışmalar yapılmıştır.
Kamu ve özel sektör kuruluşları ile belediyeler tarafından, birim zamanda daha çok sayıdaki binada daha az emek, zaman ve bütçe harcayarak deprem riskinin gerçekci olarak belirlenmesi talep edilebilmektedir.
Deprem riski tayin edilecek binanın taşıyıcı sistem projeleri ya da oluşturulacak taşıyıcı sistem rölevelerinden yararlanılarak, deprem etkisindeki davranışını temsil eden kritik katı üzerinde deterministik bir yaklaşımla uygulanabilecek bir “hızlı değerlendirme yaklaşımı” geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bina deprem riskinin tayininde kullanılan temel büyüklüklerin belirlenmesi konusunda önerilen yaklaşımın başarısının irdelenmesi için, seçilen üç farklı betonarme binada ayrıntılı hesap modeli oluşturularak elde edilen sonuçlar ile karşılaştırmalar yapmak bu bildirinin kapsamını oluşturmaktadır.
2. HIZLI DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMININ ve EXCEL YAZILIMININ GENELÖZELLİKLERİ
Önerilen yaklaşım, incelenen binanın “kritik katında” yaklaşık iç kuvvet ve yerdeğiştirme hesapları yapmakta; Riskli Yapılar Yönetmeliğinde tanımlanan sınır değerlere göre “kritik kat için” karşılaştırmalar gerçekleştirerek can güvenliği bakımından binanın sismik risk durumunu belirlemektedir. Önerilen yaklaşımın Riskli Yapılar Yönetmeliğinde tanımlanan hesap yönteminden farkı, incelenen taşıyıcı sisteme ait hesap modelini oluşturmadan sadece “kritik kat”düşey taşıyıcı elemanlarındaki iç kuvvet ve göreli ötelenmelerin yaklaşık yollar ile belirlenerek, değerlendirmede kullanılmasıdır.
Çalışılacak binanın bulunduğu bölgenin depremselliği Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği kapsamındaki deprem tehlike haritaları kullanılarak belirlenmektedir. Zemin özellikleri bina dokümanlarından, mevcut değilse sahadan veya dolaylı yollardan temin edilmektedir. Önerilen yaklaşım, deprem etkisindeki davranışı birinci titreşim modu tarafından kontrol edilen az katlı (10 kata kadar) çerçeve ve perde-çerçeve türü taşıyıcı sistemlere sahip betonarme binalariçin geliştirilmiştir.
Bina kritik katı için yapılan hesaplarda aşağıdaki “temel büyüklükler” belirlenmekte ve sınırdeğerler ile karşılaştırılmaktadır:
i. göreli kat ötelenmesi
ii. düşey taşıyıcı elemanlardaki eksenel gerilme düzeyi
iii. kritik kata etkiyen kesme kuvvetinin düşey taşıyıcı elemanlara dağıtılmasıyla oluşanetki/kapasite oranları,iv. yardımcı bilgi olarak; binanın yapım yılı ve proje detayları dikkate alınarak seçilen taşıyıcı sistem davranış katsayısı (R) kullanılarak eşdeğer deprem yükünün (F=cW) belirlenmesi ve düşey elemanlar tarafından taşınabilirliğinin kontrolü
Donatı akma dayanımı; bina yaşı, bilgi toplama düzeyi ve sınırlı düzeydeki donatı korozyonunun etkisini temsil etmek üzere 0.86 katsayısı ile çarpılarak kullanılmaktadır. Orta düzeydeki korozyon durumunda çarpan 0.75 olmaktadır.
Beton dayanımı için proje değerinin alınması durumunda, projedeki karakteristik dayanım 1.4 katsayısına bölünerek kullanılmaktadır. Deneysel çalışma mevcutsa; örnek sayısı sınırlıolduğunda gerçekleşen en küçük dayanım, örnek sayısı fazla ise istatistik hesapla belirlenenbasınç dayanımı esas alınmaktadır.
Geliştirilen “hızlı değerlendirme yaklaşımının” farklı binalarda uygulanması için bir Excel HesapTablosu oluşturulmuştur. Her bina için bağımsız bir tablo düzenlenmektedir. Hesap tablosunda yeşil renk ile işaret edilen hücrelere bina bilgileri kullanıcı tarafından girilmektedir. Bu bilgiler arasında binanın coğrafi konumu, kat sayısı, kat alanları, kolon ve perde sayısı, kritik ve diğer kat yükseklikleri, her iki doğrultudaki yatay yük taşıyıcı sistem tipleri, kontrole esas beton basınç ve çekme dayanımları, kolon boyuna ve enine donatılarının karakteristik dayanımları, donatıların korozyon durumu, kolonlarda sargı donatısı sıklaştırması olup olmadığı, perdelerde uç bölgesi teşkil edilip edilmediği ve yerel zemin sınıfı bilgileri yer almaktadır.
Oluşturulan Excel hesap tablosunun “Kontrol” sayfasında, kritik kattaki her düşey taşıyıcı eleman (kolon, perde ve eşdeğer birleşik perde) için bir satır açılmaktadır. Düşey taşıyıcı elemanlar için isim, boyut, düşey yük etki alanı, konum rijitlik düzeltme çarpanı, eğilme rijitlik çarpanı, binanın iki ana doğrultusu için boyuna ve enine donatı alanları ile aralıkları girilmektedir.
DEVAMI VAR
7 Aralık 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
