İnsanlar gibi zaman zaman projeler de bizi hayal kırıklığına uğratabiliyor...
MAKALEYİ, ŞUBAT 2021 (385.) SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA OKUYABİLİRSİNİZ
Aslında hiçbir projeye başarısızlık öngörüsüyle başlamayız. İşin başında fayda-maliyet analizi yapar; fayda, maliyetten büyükse o projeye soyunuruz. Ancak tüm bu fizibilite çalışmalarımıza rağmen birçok projede istediğimiz sonuçları alamayız. Bazen daha başında hissederiz işin sonunda başımıza gelecekleri. Bazen de iş bittiğinde, tüm verilere sahip olduğumuzda yüzleşiriz bu hiç de istemediğimiz gerçekle.
Projelerin neden başarısızlıkla sonuçlandığına dair “Association of Project Managers” bir araştırma yapmış ve bu araştırma sonucunda buldukları on nedeni şu şekilde sıralamışlar:
1) Paydaşlar arasındaki iletişim kopuklukları (%55)
2) Planlama eksikliği (%37)
3) Yanlış kilometre taşları (milestonlar), ara teslim tarihlerinin belirlenmesi (%36)
4) Kalite kontrol eksiklikleri (%31)
5) Kontrolden çıkan maliyetler (%27)
6) Kaynak koordinasyonundaki yetersizlikler (%24)
7) Yönetimden kaynaklanan zafiyet (%23)
8) İlerlemenin yönetilememesi, işin iyi takip edilmemesi (%17)
9) Tedarikçilerin beceri yetersizliği (%16)
10) Tedarikçilerin kaynak yetersizliği (%10)
Dünya üzerindeki tüm projelerde başarısızlık nedenleri yukarıdaki gibi. Peki ya inşaat projelerinin istenildiği gibi sonuçlanmamasının nedenlerini düşündüğümüzde nasıl bir durum çıkıyor ortaya?
Bu sorunun cevabının, o ülkenin sosyolojik yapısı, kanunları, iklimi, tarihi, kültürel yapısı ve daha birçok sebepten dolayı değişkenlik gösterdiğini düşünüyorum. Türk müteahhitlerinin farklı coğrafyalarda yaptıkları taahhüt işlerinde de yaşanan olumsuzluklar birbirinden çok farklı olabilmektedir. Ülkemizdeki inşaat projelerinin başarısızlıklarını incelediğimizde yukarıdaki 10 maddenin tamamının bizim projelerimizde de geçerli olduğunu görebiliriz.
Gelin yanlışlarımızı biraz daha somut ifadelerle dile getirelim.
Proje öncesi yeterli ön çalışmanın yapılmaması: Kültürümüzdeki “Kervan yolda düzülür” mantığı, bizim inşaat projelerindeki en büyük sıkıntımız. Tez canlılığımız ve her koşula hızla uyum gösterebilme yeteneğimiz bizlere birçok avantaj sağlarken, ne yazık ki çok fazla parametrenin bir arada yürütülmesi gereken inşaat projelerinde bizim için bir olumsuzluk yaratıyor. “Hele bir işe başlayalım, sorunlarla karşılaştığımızda elbet bir çözümünü buluruz” düşüncesi, hem planlarımızın doğru olmamasına hem de sonuçta istediğimiz karlılıklara ulaşamamamıza neden oluyor.
Kapsamın dışına çıkmak: Özellikle işverenler projelerine ilişkin yeterli ön çalışmayı yapmadığı için işin başında kapsamımızı net olarak tanımlayamıyoruz. Bu durumun getireceği sakıncalara ilişkin sözleşmede yeterli tanımlar yapılmadıysa taahhüt firmaları burada kayıplar yaşıyor. Bazı durumlarda bu kapsam değişiklikleri müteahhit için avantaja çevrilebiliyor. Ancak sonuçta iş hem planlanan zamandan geç sürede bitiyor, hem de planlanandan daha yüksek bir maliyetle.
Gecikmeler: Geciken her projede sabit maliyetler artar. Gerek işe geç başlamalar, gerekse işin ortasındaki karar değişiklikleri, ilave talepler projenin süresinin uzamasına ve beraberinde ilave maliyetlerin oluşmasına neden oluyor.
Belirsizlikler: Belirsizlik olduğu yerde çaresizlik vardır. Bu iki kavramın kardeş olduğunu düşünürüm. İşin başındaki proje ve sözleşme belirsizlikleri, bazı varsayımlarla işe başlamak, iş sonunda maliyet artışı olarak bize geri dönmektedir.
Finansman sorunları: Yeterli finans kaynağına sahip olmadan girişilen işlerde yaşanan ilave kredi masrafları ve daha kötüsü işin yarım kalması.
Ana alt yüklenicinin olumsuz performansı: Projelerde en büyük maliyet kalemimiz ana alt yüklenicilerdir çoğu zaman. İyi seçilmiş ve iyi yönetilen bir alt yüklenici sizi vezir yaparken, tersi durumunda rezil de edebilir.
Kritik malzeme tedarikçilerinin yarattığı sıkıntılar: Alt yükleniciler için geçerli olan durum, malzeme tedarikçileri için de geçerlidir. Kritik bir malzemenin şantiyeye geç gelmesi, tüm projenin planlanan tarihten daha geç bitmesine neden olacaktır.
İletişim-Koordinasyon zaafları: Yukarıda Assocation of Project Managers kurumunun araştırmasında da, PMI’ın bulduğu sonuçlarda da tüm proje başarısızlıklarının birincil nedeninin iletişim kopuklukları olduğu görülmektedir. Bu nedenle proje yöneticisinin en önemli görevi, doğru bir koordinasyonla, iletişimin sağlıklı olmasını sağlamaktır. İyi bir proje yöneticisi adeta bir orkestra şefi gibi tüm farklı seslerden güzel bir eser çıkmasını amaçlamalıdır.
Fizibilite planlama hataları: Bir projeyi yapıp yapmamak konusunda cevaplamamız gereken en önemli soru, “Fayda, maliyetten büyük müdür” sorusudur. Fayda her zaman karlılık olmaz. O projeyi, yeni bir bölgeye mobilize olmak, firma prestijimizi yükseltmek ve buna benzer birçok nedenden dolayı yapabiliriz. Ancak her zaman için fayda-maliyet analizimizi projenin en başında titizlikle yapmamız gerekmektedir.
Bitirilen projelerden doğru derslerin çıkarılmaması: İş sonunda öğrenilen dersler kayıt altına alınmadığı için bir sonraki projelerde benzer hataları yapma olasılığımız yükselmektedir. İş sonunda hazırlanacak “İş Bitim Raporları” olumlu-olumsuz tüm yaşananların kayıt altına alınmasını sağlayacaktır.
Tüm bu sebeplerin bizi götürdüğü nokta, doğru bir “PROJE YÖNETİMİ”dir. İşin başında iyi kurguladığımız bir proje yönetimi ile bu riskleri minimum seviyeye indirebiliriz. Proje yönetimi diye yazmamla birlikte, birçok okurun “Ama bu proje yönetimini biz inşaat projelerinde bir türlü istediğimiz gibi uygulayamıyoruz” diye düşündüğünü hissedebiliyorum. Peki neden proje yönetimi inşaat projelerinde istenildiği gibi uygulanamıyor? Gelin olası sebepleri üzerinde birlikte bir beyin fırtınası yapalım. Benim yazdığım bu maddelere yönelik düşüncelerinizi veya eklemek istediklerinizi cemkafadar.net@gmail.com adresinden bana yazın, bir sonraki yazımda sizin düşüncelerinizi de yazımda paylaşayım. Ne dersiniz?
- İnşaat projeleri geniş kapsamlı ve bütçeleri yüksek projeler oldukları için aktivite sayıları fazladır. Bu nedenle mutlaka proje yönetim yazılımlarının kullanımı gerekmektedir. Bu yazılımları almak ve beraberinde kullanmak konusunda firmalar çekingen davranmaktadır. Böyle bir yazılımla işi takip etmelerinin mevcut iş yapım yöntemlerini olumsuz etkileyeceği, bu sefer işi hiç takip edemeyeceklerini düşünmektedirler.
- Kapsam belirsizlikleri fazladır.
- Projenin başında belirsizliklerin fazla olması, risklerin öngörülmesini de zorlaştırmaktadır. Bu nedenle risk yönetimi sağlıklı bir şekilde yapılamamaktadır.
- Proje sonlarında iş bitim raporu hazırlama kültürü oturmadığı için projeden öğrenilen dersler kayıt altına alınmamakta ve benzer hatalar sonraki projelerde de tekrarlamaktadır.
- Zaman ve maliyet baskısı yüksek olduğu için ağırlıkla kaliteden ödün verilmektedir. Kaliteden verilen ödünler, zaman içinde geri dönüş maliyetlerini yükseltmekte, bu durum da hem işin uzamasına, hem de maliyet artışlarına neden olmaktadır.
- Proje öncesi ön çalışma için yeterli zaman ayrılmadığı için işin başında sağlıklı bir iş programı ve bütçe oluşturulamamaktadır. Böyle olunca öngörülmeyen maliyetler oluşmakta ve iş sonunda sapmalar yüksek olmaktadır.
- Paydaş sayısı ve etkisi yüksek projelerdir. Farklı sosyokültürel yapıda paydaşın bulunması, koordinasyon ve iletişim sorunlarını da beraberinde getirmektedir.
- İstenilen nitelikte dokümantasyon yönetimi yapılamadığı için hak talebi (claim) yönetiminde sıkıntılar yaşanmaktadır.
- Finansman sıkıntıları sıklıkla yaşandığı için yarım kalma olasılıkları yüksektir. Bu durum da ilave finansman maliyetlerinin oluşmasına neden olmaktadır.
- İşçilik kalitesi istenen seviyeye ulaşamamaktadır. Bu da geri dönüş ve kalitesizlik maliyetlerini artırmaktadır.
Bir başka yazıda bu sefer daha güzel, daha umut veren konularda görüşmek dileğiyle...
Yazan: CEM KAFADAR
1inşaat Danışmanlık Kurucusu
İnşaat Mühendisi (İTÜ 1982-87)
http://cemkafadar.net
MAKALEYİ, ŞUBAT 2021 (385.) SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA OKUYABİLİRSİNİZ
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
