Farklı malzemelerden oluşan yapı bileşenlerinin "çevresel uyumu", değerlendirilmesi gereken en önemli konulardan biridir. Sandviç paneller dış metal yüzeyleri ve çekirdek dolgu malzemeleri olarak 2 ana bileşene ayrılabilirler. Bu kaplama sistemleri elli yılı aşkın bir süredir beş yüz milyon metrekareden fazla miktarda uygulanmışlardır. Gıda güvenliği gerektiren uygulamalar da dahil olmak üzere sandviç panelde kullanılan tüm malzemeler hijyen gerekliliklerini rahatlıkla karşılamaktadırlar. Kire, küfe ve çürümeye dayanımlarının yanı sıra kokusuz olmaları gibi biyolojik özellikleri aynı anda bünyelerinde barındıran sandviç paneller, kullanıcıya ciddi avantajlar sunarlar. 

Doğal döngü içerisinde değerlendirdiğimizde, her türlü enerjinin tüketimi çevreyi etkilemektedir. Bu etkinin içeriği atmosferdeki emisyon miktarıyla doğrudan ilgilidir. Isınma amacıyla kullanılan enerji miktarı da doğrudan ekolojik dengeyi etkilemektedir. Bu nedenlerden dolayı yapılarda kullanılan yüksek kapasiteye sahip yalıtım malzemeleri, ekonomik katkılarının yanı sıra çevre açısından da çok ciddi avantajlar sunmaktadırlar. Uzun süreli olarak yapılarda kullanılan sandviç paneller, enerji kaynaklarını korudukları gibi atmosferdeki emisyon miktarını da azaltmaktadırlar. Yüksek yalıtım kapasitesine sahip ve ısı köprüsü oluşturmayan teknolojileri sayesinde sandviç paneller, ekonomik ve ekolojik açıdanbakıldığında en verimli kaplama sistemleridir.

Sandviç panellerin üretimi sırasında sarf edilen enerji, kullanıldıktan sonra tasarruf edilen enerjinin yanında çok önemsiz kalmaktadır. Enerji döngüsü içerisinde sandviç panellerin en büyük avantajı uzun ömürlü olmalarıdır.

1960’lı yılların başından itibaren uygulanmakta olan soğuk oda sistemlerinde de ciddi iç ve dış sıcaklık farklılıkları olmasına rağmen poliüretan ve poliizosiyanürat dolgulu paneller en etkili malzeme olduklarını kanıtlamışlardır.

Günümüzde malzemelerin geri dönüşümü, çevre açısından en önemli faktörlerden birisi olmuştur. Yapılarda kullanılan sandviç panellerin uzun ömüleri sayesinde,ortaya çıkan atık miktarları üretim miktarları ile karşılaştırıldığında çok azdır. Ayrıca sandviç paneller sökümleri dikkatlice yapıldığında tekrar kullanılabilmektedirle. Uzun süre kullanılan paneller tekrar kullanım için uygun değilse, birkaç farklı geri dönüşüm yöntemi kullanılabilir, fakat eski teknoloji ile üretilen poliüretan malzemeler, ozona zararlı şişirici gaz CFC içermesi nedeniyle malzeme ve hammadde geri dönüşümü için uygun olmayıp, sadece enerji geri dönüşümü için tercih edilmektedir. Sandviç panel metal yüzeylerinin geri dönüşümü ise metal endüstrisinde sıkça tercih edilmektedir.

Poliüretan (PUR), Poliizosiyanürat (PIR), Ekspande Polistren (EPS) ve Taşyünü sandviç panel uygulamalarında tercih edilen iç dolgu çekirdek malzemeleridir. 

PUR, PIR, EPS gibi tüm malzemeler plastik köpük, Taşyünü ise inorganik lifli malzeme olarak iki ayrı grupta nitelendirilmektedir. Yapı fiziğine uygun mekanik dayanım, yalıtım, yangın performansı ve üretim prosesleri dikkate alınarak doğru kompozit sandviç panel tercihinde çekirdek malzeme tipi çok önemli rol oynamaktadır. Bu açıdan bakıldığında malzemelerden beklenen tüm performansların doğru belirlenip doğru karşılaştırılması ayrıca önem kazanmaktadır. Sandviç panellerin çevre ile ilişkisinde kullanılan Türk Standardı, TS-EN.15804+A1’dir.

PUR / PIR (Poliüretan / Poliizosiyanürat)

Poliüretan (PUR) ve Poliizosiyanürat (PIR) sandviç panel üretiminde en çok kullanılan plastik köpüklerdir. Genellikle laminasyolu hatlarda tercih edilen bu tip plastik köpüklerin köpürme aşamasında yapışma özelliklerinin olması çok ciddi avantajlar sunmaktadır. Son yıllarda kimyasal özellikleri daha da geliştirilerek yangın performansları artırılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucu eskiden kullanılmakta olan şişirici gazların ozon tabakasını etkilediği tespit edilmiştir. Bu durum karşısında sandviç panel üreticilerinin talebi ile çevre dostu n-pentan şişirici gazlar tercih edilmeye başlanmıştır. PUR ve PIR dolgulu paneller en iyi yalıtım değerine sahip paneller olarak bilinmektedir. PUR dolgulu paneller TS EN 13501-1’e göre B s2 d0 yanmazlık sınıfındadırlar.

Poliizosiyanurat (PIR), PMDI (polimerik metil difenil izosiyanat) ya da MDI ile poliol arasındaki kimyasal reaksiyon sonucu oluşur ve poliizosiyanuratı poliüretandan ayıran, MDI ile poliol bileşenlerinin karışım miktarlarıdır. Yapısındaki farklılık nedeniyle yanabilirliği ve duman oluşumu PUR’a göre oldukça düşüktür. TS EN 13501-1’e göre yanmazlık sınıfı B s1 d0’dır. Yangın esnasında alevlerin yayılmasına karşı direnç gösterir ve ateş karşısında erimez. Sadece yangının çıktığı bölgenin civarındaki paneller hasar görür ve alev ortadan kalktığında kendiliklerinden sönerler.

TAŞYÜNÜ

Taşyünü, volkanik kayaçlardan tedarik edilen minerallerin 1350°C-1400°C’de ergitilerek elyaf haline getirilmesi sonucu oluşmaktadır. Taşyünü dolgulu paneller, uygulandıkları yapılarda ısı ve ses yalıtımı sağlarlar. Yangına karşı çok dayanıklı ve su iticiliğiyle iyi bir yalıtım malzemesidir. Taşyünü uygulamaları ısı yalıtımı kadar ses yalıtımı konusunda da konfor sağlarlar. Dışardan ya da diğer katlardan gelen sesleri emerek, yapı içerisindeki yaşama veya çalışma konforunu artırırlar. Yangın dayanımı ve ses yalıtımında mükemmel sonuçlar veren taşyünü, ısı yalıtımında plastik köpüklere nazaran daha düşük yalıtım değerlerine sahiptir. TS EN 13501-1’e göre A1sınıfındadır, fakat taşyünü ile üretilen sandviç paneller kullanılan ilave yapıştırıcı sebebiyle A2 s1 d0 sınıfındadırlar.

EPS (Ekspande Polistren)

Polistren hammaddesinin, su buharı ile teması sonucu, hammadde granüllerinin içinde bulunan pentan gazının granülleri şişirmesi ve birbirlerine yapıştırması sonucu meydana gelmektedir. Sandviç panel uygulamalarında ilave yapıştırıcı kullanılarak metal yüzeylere yapıştırılırlar. Yüzde 100 geri dönüşümlü bir malzeme olması ve bünyesinde bulundurduğu malzemelerin atmosfere ve ozon tabakasına zarar vermemesinden ötürü çevre dostu bir malzemedir. Asit ve baz kimyasallara dirençli olmasına karşın,baca gazları, metan grubu gazları, benzin grubu, eter, ester ve amin grubu kimyasallara ve güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. TS EN 13501-1’e göre E sınıfındadır.

Yazan: Deniz Kaan Tongal / Teknopanel

Kaynak: PANELDER