ŞANTİYE YÖNETİMİ VE ORGANİZASYONU - 1 ^(*)

MAKALEYE, 384. SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA ULAŞABİLİRSİNİZ...

I. İHALE

“İhale”, sözlük anlamıyla, bir işi veya bir malı birçok istekli arasından en uygun koşullarda kabul edene bırakma, eksiltme veya artırma işlemidir.

Globalleşen dünyada ticaretin sınır ötesi bir hal almasıyla sermayenin giderek daha fazla bir hareket serbestisi kazanması ve ihale konusunun uluslararası boyut kazanması, mevcut kanunun tüm kuruluşları kapsamaması, AB ve diğer uluslararası kuruluşların ihale mevzuatına uygun olmaması gibi nedenlerle yeni bir ihale kanununa ihtiyaç duyulmuş ve 1992 yılında ihale mevzuatında yenileme çalışmalarına başlanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda 04.01.2002 tarihinde kabul edilen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 05.01.2002 tarihinde kabul edilen 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni kanunun en önemli hedeflerinden birisi bütçeyi kontrol atına almaktır. Şeffaflığı sağlamak, rekabet ortamı yaratmak ve güvenilir olmak, kanunun temel ilkeleridir.

A. İhale Çeşitleri
- Açık ihale usulü
- Belli istekliler arasında ihale usulü
- Pazarlık usulü
- Doğrudan temin

1. Açık İhale Usulü
Yeterlilik belgesine ya da kabiliyetine sahip olan bütün isteklilerin katılabileceği bir ihale usulüdür. Açık ihale usulü, temel ihale usulü olup, ihalenin sonuçlandırılması için asgari teklif sayısı bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla, ihaleye 1 (bir) istekli teklif vermiş olsa da idarenin uygun görmesi halinde bu istekli üzerinde ihale bırakılabilecektir.

Mal alımı ihalesi yapılmadan önce idare tarafından, ihtiyaç duyulan malın her türlü fiyat araştırması yapılarak (belediye, ticaret odası, sanayi odası, meslek odaları, üretim ve satış yapan kamu kurum ve kuruluşları ile borsa ve özel sektör kuruluşlarından fiyat isteyebilecekleri gibi piyasada mal satımı yapan kişilerden proforma fatura da isteyebilirler) yaklaşık maliyeti KDV hariç olmak üzere tespit edilir. Fiyatı etkileyebilecek teslim süresi, nakliye, sigorta vb. diğer özel şartlar fiyat araştırmasında mutlaka dikkate alınır. Öte yandan, idareler ihtiyaç duydukları malın önceki yıllar alım fiyatlarını da DİE veya TEFE oranlarıyla güncellemek suretiyle de fiyat araştırmalarını mukayese edebilirler. Yaklaşık maliyet ayrıntılı miktar ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle gerçekçi bir şekilde tespit edilerek dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

Teklif mektuplarında, şartname ve eklerinin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen fiyatın rakamla ve yazıyla açık olarak yazılması mecburidir.

Birbirine uymayan bilgi ve belge içeren, kapalı zarf içinde verilmeyen, üzerinde kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan teklifler yapılmamış sayılır.

Sunulan teklifler herhangi bir sebeple geri alınamaz. İhale komisyonunca; istenilen bilgi ve belgeler ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektupları açılmaz, teklifleri değerlendirmeye alınmaz ve durum bir tutanakla tespit edilerek, teklif dosyası istekliye iade edilir.

Uygun bedelle aynı fiyatı veren birden fazla teklif olması halinde, bu isteklilerden ikinci bir yazılı teklif alınır. İkinci tekliflerin de aynı olması halinde ihale ad çekme suretiyle sonuçlandırılabileceği gibi fiyat dışı unsurlar (servis, garanti, mevcut donanım ve yazılıma uyumluluk, erişilebilirlik, eğitim desteği, kurulum, montaj ve benzeri gibi nesnel ölçütler) da dikkate alınmak ve tutanakla tespit edilmek koşuluyla Komisyonca da tercih yapılabilir.

Herkese açık ihale usulü ile yapılan ihalelerde, istekli çıkmadığı veya teklif olunan bedel uygun görülmediği takdirde yeniden aynı usulle ihale açılabileceği gibi, ihale yetkilisi tarafından gerekli görülmesi halinde, şartnamede belirtilen nitelik ve şartlar aynen muhafaza edilerek, pazarlık usulünde belirtilen parasal limitler saklı kalmak kaydıyla iş, pazarlık usulü ile de yaptırılabilir.

2. Belli İstekliler Arasında Yapılan İhale Usulü
Belli istekliler arasında ihale usulü, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı işlerin ihalesi ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işi ihaleleri bu usule göre yaptırılabilir. Ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır. Belirtilen asgari yeterlik koşullarını sağlayamayanlar yeterli kabul edilmez. (Mülga son cümle: 30/7/2003-4964/13 md.) (Ek cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Ön yeterlik ilanında ve dokümanında belirtilmek kaydıyla; yeterlikleri tespit edilenler arasından dokümanda belirtilen kriterlere göre sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli veya yeterli bulunan isteklilerin tamamı teklif vermeye davet edilebilir.

Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak bildirilir. İşin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek şekilde 40’ıncı maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda belirtilen değerlendirme kriterlerine göre tekliflerin değerlendirmesi yapılarak ihale sonuçlandırılır. İhaleye davet edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya teklif veren istekli sayısının üçten az olması halinde ihale iptal edilir.

Teklif veren istekli sayısının üçten az olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi durumunda ihale dokümanı gözden geçirilerek varsa hatalar ve eksiklikler giderilmek suretiyle, ön yeterliği tespit edilen bütün istekliler tekrar davet edilerek ihale sonuçlandırılabilir.

3. Pazarlık Usulü
Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması, doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması, savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması, ihalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan nitelikte olması, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi gibi durumlarda uygulanan bir ihale usulüdür.

İhale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre yeterliği tespit edilen istekliler, öncelikle ihale konusu işin teknik detayları ve gerçekleştirme yöntemleri gibi hususlarda fiyatı içermeyen ilk tekliflerini sunar. İdarenin ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılayacak yöntem ve çözümler üzerinde ihale komisyonu her bir istekli ile görüşür. Teknik görüşmeler sonucunda şartların netleşmesi üzerine bu şartları karşılayabilecek isteklilerden, gözden geçirilerek şartları netleştirilmiş teknik şartnameye dayalı olarak fiyat tekliflerini de içerecek şekilde tekliflerini vermeleri istenir.

4. Doğrudan Temin İhale Usulü
Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usuldür.

Bu usul ile 22 maddede sayılan bütün bentler için ilan yapılmaksızın, teminat alınmaksızın, ihale komisyonu kurma ve 10’uncu madde de sayılan yeterlilik koşullarını arama zorunluluğu olmaksızın ihtiyaçların temin edilmesi sağlanmıştır (İhale usulü değil, temin yöntemi).

Bu ihale türünde diğerlerinden farklı olarak teminat aranması ve ilan yapılması zorunluluğu yoktur. Bu ihalede komisyon kurma zorunluluğu da yoktur. Yazılı teklif alınarak pazarlık yapılması durumu da söz konusu olmayabilir.

Bu ihale kapsamı için, piyasa araştırması yapılması için bir kişinin görevlendirilmesi gerekmektedir. Uygun kişiden alım yapılmadan önce harcama yetkisi olan kişiden onay alınması gerekmektedir.

Bu tür ihalelerde daha önce idare ya da müteahhit ile yapılmış işler göz önüne alınarak firmaların çağırılması daha mümkündür. Çünkü daha önce çalışılmış olan bir firmanın iş yapabilirliği bilindiği için idare ve müteahhit için daha rahat çalışma ortamı ve güven sağlayacaktır.

Yazan: Hakan SÜMER / İnş. Müh.

(*) İnş. Müh. Hakan Sümer’in kaleme aldığı ve Seçkin Yayıncılık tarafından yayınlanan “Şantiye Yönetimi ve Organizasyonu” adlı kitaptan derlenmiştir.

MAKALEYE, 384. SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA ULAŞABİLİRSİNİZ...

3 Aralık 2020

Şantiye
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 37 bin e-bülten abonesi, 15 bini aşkın takipçiye sahip facebook ile 6 bin 400 takipçiye sahip instagram sayfaları ve 20 bin linkedin bağlantısıyla inşaat sektöründe hedef kitleye erişimin en verimli ve hızlı çözümü olmaya dijital ortamlarda da devam ediyor... 1988'den bu yana basılı yayıncılıkta olduğu gibi... 

Abone Olmak için
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 120 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp, dekontu ve açık adresinizi santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.