İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) konusu yerel, bölgesel ve küresel inşaat sektörünün en önemli önceliklerinden biridir...
YAZAN: Selim Rıdvan GÜNGÖR - Proje ve Yönetim Danışmanı / İnş. Müh. / Office SRG
İşyerinde etkin sağlık ve güvenlik, yalnızca çalışanların mutlu ve üretken olmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda yaralanmaların ve gereksiz davaların hem insan hem iş maliyetlerinin azaltılmasına yardımcı olduğu gibi iyileştirilmiş sağlık ve güvenlik standartları, şirketlerin projeleri zamanında bitirme konusunda daha etkili olmalarına ve müşterilerle olan iş profillerini geliştirmelerine yardımcı olur.
Ne yazık ki, inşaat şirketleri ve yasal şantiye şefleri, sağlık ve güvenliği öncelik haline getirerek yetkin çalışanların sektörde değerli bir kaynak olduğu konusunda KKD temini haricinde gereken önemi vermiyorlar. Temel sağlık ve güvenlik standartlarını uygulamaya koyarak bunun şirket genelinde sağladığı insan sermayesi faydalarını anlayamıyorlar.
Yükleniciler, çalışanlarına yalnızca işyerinde doğru güvenlik araçlarını sağlamakla kalmamalı, aynı zamanda onları bu araçların doğru kullanımı ve bakımı konusunda anlayışla donatmalı ve eğitmelidir. Ayrıca, İSG kurallarını ve düzenlemelerini çalışanları, alt yüklenicileri ve satıcıları eğitmeye ve açıklamaya ve aynı zamanda bu standartları uygulamak için endüstri deneyiminden yararlanmaya odaklanmalıdır.
İster mevcut bir yapıda ister yeni bir şantiyede olsun, herhangi bir kişi herhangi bir şantiyeye adım atmadan önce, öncelikle İSG standartları ve teknik şartnameler tartışılmalı, uygulanmalıdır. Yerel ve uluslararası İSG standartları arasındaki boşluklar, uygulama yöntemi bildirimi, risk değerlendirmesi ve iş güvenliği analizini içeren bir yaklaşımla çalışanların güvenliğini sağlayacak şekilde kapatılmalıdır.
Uygulama Prosedürü
Uygulama Prosedürü, inşaat sektöründe yaygın olarak kullanılan standart bir belgedir. Bir makine veya ekipmanın nasıl çalıştırılacağı da dahil olmak üzere işle ilgili bir görevin nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin özel talimatların ayrıntılarını verir.
İşgücünün büyük bir kısmının vasıfsız olduğu ve İSG standartları konusunda genel bilgiden yoksun olduğu bir işyerinde görevlerin bu şekilde dağıtılması çok önemlidir. Ayrıca Uygulama Prosedüründe proje süresi boyunca hem çalışanlar hem de yükleniciler için bu sürecin nasıl tamamlanması gerektiği yer almalıdır. İSG standartlarının nasıl uygulanacağına ilişkin adım adım bir süreci içeren bir Uygulama Prosedürü, belirli bir çalışma sahasındaki her görev için ayrıca hazırlanmalı, genel inşaat güvenlik planına dahil edilmeli ve her bölüm için İSG standartlarının uygulanıp uygulanmadığından emin olunmalıdır. Bu prosedürün, çalışanların öncelik taşıdığının ve bunun da onların daha mutlu ve üretken kılacağı anlamına geldiğinin bir kanıtı olduğu unutulmamalıdır.
Uygulama Prosedürünün bir diğer hayati bileşeni, çalışanların refahının ve bunun sektör genelinde sağlık ve güvenlik standartlarının yükseltilmesinde sağlayacağı uzun vadeli faydalarıdır. Pek çok işçinin, çalışma sahası güvenliğinin önemli bir konu olarak ele alınmadığı ülkelerden geldiği göz önüne alındığında, işçileri İSG standartlarının temelleri konusunda eğitmek yöneticilerin en önemli görevidir.
Risk Değerlendirmesi
Yorgunluk Yönetimi, proje yöneticilerinin üzerinde özenle durması gereken önemli bir konu, hatta en önemli sorundur.
Risk değerlendirmesi, belirli bir çalışma sahasındaki riskin niceliksel veya niteliksel değerini ve tanınan tehlikeleri belirler. Değerlendirme, İSG standartlarının temel bir bileşenidir ve aynı zamanda insanlara ciddi zarar verebilecek şeylere odaklanmak ve bir yüklenicinin bununla mücadele etmek için gerekli önleyici tedbirleri alıp almadığını belirlemek için önemlidir. Risk değerlendirmesi sırasında, işyerinde kontrol altına alınabilecek mantıklı önlemleri belirlemek, kazaların nasıl meydana gelebileceğini düşünmek ve söz konusu olan gerçek risklere odaklanmak için değerli bir fırsattır.
Kazaların çoğu, çalışanların sağlık ve güvenlik konusundaki bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır; ancak sorun düzenli eğitim programları ve güvenlik toplantıları düzenlemek yoluyla çözülebilir.
Risk değerlendirmesini iki kısma ayırmak mümkündür:
Tehlike: Zarar verebilecek herhangi bir şey
Risk: Bir bireyin bir tehlike nedeniyle zarar görme ihtimali ve bu zararın ne kadar ciddi olabileceğine dair öneri.
İSG standartları inşaat sektörünün tüm yönlerine uygulanabilir olmaya devam ettiğinden, bir yüklenici bu bileşenlerin her ikisine de odaklanmalıdır.
İş Güvenliği Analizi
İş Güvenliği Analizi, işyerindeki tehlikeleri tanımlamaya ve kontrol etmeye odaklanır ve orada çalışan veya oradan geçmekte olan herhangi bir personelin kişisel yaralanmasını önlemeyi amaçlar. Bu aşamada yüklenici, hangi işin/görevin risk veya tehlike olarak analiz edilmesi gerektiğini belirler ve ardından bunu adım adım sıralar. Bu, hiçbir şeyin gözden kaçırılmamasını ve sağlık ve güvenliğin her işin ayrılmaz bir parçası olmasını sağlar. Potansiyel tehlikeleri kategorize ederek bunu takip etmek önemlidir. Atılacak son adım, bu tehlikelerin üstesinden gelmek için önlemlerin uygulanmasıdır. Böylece işyerindeki tehlikelerin belirlenmesi ve kontrol altına alınmasına odaklanılarak işçilerin refahının bir organizasyonunun temel önemi olması sağlanır. Daha sonra bu tehlikelerin sonuçlarını ve kişisel yaralanmalardan nasıl kaçınılacağını anlayan motive olmuş çalışanlara sahip olmayı sağlar.
İSG Sorumlusunun Rolü
Uygulama Yöntemi Raporu, Risk Değerlendirmesi ve İş Güvenliği Analizi İSG standartlarının kritik parçaları olsa da, bunun yönetimin rolü ve çalışanların refahı ile birleştirilmesi gerekir. Tüm bu faktörlerin bir araya gelmesi, yöneticilerin ve daha da önemlisi çalışanların uzun vadeli yararı için İSG standartlarının başarılı bir şekilde uygulanmasına yardımcı olacaktır. Uygun göreve başlama ve eğitim yoluyla vasıfsız çalışanlara İSG standartlarına ilişkin bilgi ve anlayışı aşılamak, temel konulara odaklanarak başlamalıdır. Bu, saha güvenliğinin bir başka hayati bileşeni olan, çalışanları korumak ve vücudunun yaralanma nedeniyle hasar görmemesi için tasarlanmış koruyucu giysiler, güvenlik yansıtıcı yelekler, güvenlik kaskları, baretler, gözlükler veya diğer giysi veya ekipmanlara atıfta bulunan Kişisel Koruyucu Ekipmana (KKD) ilişkin genel bir bakış sunmayı içerir.
Bu genel bakış temel terimlerle basit ve bunu en iyi şekilde iletebilecek bir İSG sorumlusu tarafından destekleyici görsellerle desteklenerek yapılmalıdır. Bu, çalışanlara ek sorular sorma ve İSG standartları hakkında daha fazla bilgi edinme fırsatı verir. Böylece, bu önlemlerin uygulanmasıyla çalışanlar sağlık ve güvenlik ve bunların kendileri için gerçekte ne anlama geldiği konusunda daha proaktif hale gelir. Ayrıca, İSG sorumlusu görevi altındaki bazı güvenlik konuları arasında sahadaki uygun tabelalar ve işçilerin ve diğer ziyaretçilerin sahadaki potansiyel olarak tehlikeli kısımlar konusunda uyarılması yer alır.
İSG sorumlusunun görevini yerine getirmede yaşadığı sorunlar aslında ayrı bir sorun olarak değerlendirilebilir ancak bir sonraki bölümde, özellikle şantiyelerin hiyerarşik düzende çalışmasından dolayı konuya biraz yaklaşmakta fayda var.
Proje Yöneticisi ve Ekibinin Rolü
Şantiyelerde ağır iş makinaları, iskeleler, kalıplar ve geçici merdivenlerle birlikte hava şartlarına ve iş ilerledikçe değişen çeşitli pürüzlü yüzeyler bulunur. Bir gün çelik döşeme yaptırılır, ertesi gün beton dökülür, bir sonraki gün yağmur yağabilir. Çalışanlar her zaman meşguldür ve çoğunlukla birden fazla görevi yerine getirirler.
İnşaat işi halen en tehlikeli meslek olduğundan şantiyenin her yönü odaklanmış dikkat gerektirir ve şantiyede güvenliğin sağlanması, proje yöneticisinin sorumluluklarının hayati bir bileşenidir.
Proje güvenliği, proje yöneticisinin ve şantiye şefinin, projenin potansiyel tehlikeli alanlarını belirlemek ve uygun önlemlerin alınmasını sağlamak olduğu planlama aşamasından başlar, şantiyenin günlük iş sağlığı ve güvenliği sorumluluğunu taşıyan İSG yöneticisiyle olan ilişkisiyle paralel, güvenlik standartları konusunda bilgilendirdiği mal sahibine kadar uzanan ilişkilere dayanır. Şantiyedeki yaşamı tehdit eden birçok tehlike göz önüne alındığında, proje yöneticisi ve şantiye şefi bu tehditleri en aza indirmek ve tüm personeli güvende tutmak için tüm süreç boyunca kilit bir rol oynar. Bu nedenle, ölüm ve herhangi bir ciddi yaralanma meydana geldiğinde, riskleri azaltmak ve sorunun tekrarlanmamasını sağlamak için olay sonrası toplantılara katılmalı ve konunun takipçisi olmalı, İSG yöneticilerine destek olma rolünü artırmak, işçiler arasında güvenlik politikasını uygulamak ve güvenlik ihlalleriyle ilgili daha açık bir iletişim kanalı oluşturmak gibi daha önleyici tedbirler de almalıdır. Bu sayede tehlikeler gözden kaçmaz.
Proje yönetim ekibi, şantiyeyi dışarıdan gelecek tehlikelere karşı koruyacak güvenlik personeli için minimum nitelikleri, tasarım kapsamında tüm güvenlik önlemlerini dikkate alıp potansiyel tehlike analizini, tehdit ve güvenlik açığı prosedürlerini hazırlar ve gerekli güvenlik önlemlerini alır. Güvenlik toplantılarına katılır, belgeleri güncel tutar, güvenlik ihlallerini ve verileri yetkililere bildirir ve müşteriyle paylaşır.
Yüklenicilerin personellerini güvende tutmak için aldığı tüm standart önlemlere rağmen şantiyeler, çoğunluğunu kayma ve düşmeler oluşan en fazla ölümün yaşandığı iş yeri ortamı halindedir.
İSG yöneticileri insanlara sadece ne yapmamaları gerektiğini söylemekle kalmaz, aynı zamanda çevikliği artırmak ve iç yaralanmaları önlemek için işçilere günlük hareketlerde liderlik etmek gibi önleyici tedbirler de uygularlar. Ancak bu değişiklikler her aktivitenin dahil edebileceği bir şey olmayabilir. Bu nedenle ölümleri ve yaralanmaları azaltmaya yönelik genel tavsiyeleri, gerçekleştirilen işte kayıtsız kalmamamak, gelen bir sonraki kişi için çevrenin değerlendirmesinin yapılğından ve emin olmak gereklidir.
Buradaki temel sorun, Şantiye Şefi olarak görev yapan mühendislerin, üstlendikleri görevin tüm sorumluluklarını uygulamamalarında yatıyor. 2 Mart 2019 tarih ve 30702 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik’in, özellikle 8inci maddesinin 1inci bendinde belirtilen “Şantiye şefi, yapı müteahhidi adına, yapım/yıkım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak, mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmakla sorumludur” hükmünün “mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmak” kısmını dikkate almamaları veya almalarının engellemesidir. Şantiye Şefliği, “yapı müteahhidi adına, yapım/yıkım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak” değildir. Hüküm, bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
Özetle, mükemmel bir proje güvenliği kaydı, sağlam proje planlamasına, doğru ekipmana ve hepsinden önemlisi, projeyi ileriye taşımakla görevli olanlar arasındaki işbirlikçi ilişkilere bağlıdır. İnşaat kazalarının insan ve malzeme maliyetleri de projenin zamanında tamamlanmasını etkileyecektir. İyi bir güvenlik geçmişine sahip, iyi planlanmış bir proje, büyük olasılıkla zamanında tamamlanacak bir proje olacaktır.
İnşaat İşlerinde Ölümlü Kazaların Önemi
2022 yılı SGK İstatistiklerine göre;
210.507 (%9.60) inşaat sahasında çalışan 1.808.486 (%10.40) işçiden, 64.184 (%10.90) iş kazası sonucunda 422’si (%27.80) hayatını kaybetmiş.
Aynı istatistiğin NACE sistemine göre dağılımına bakıldığında;
35.636 (%55.50) işçinin bina inşaatlarında, 20.198 (%31.50) işçinin bina dışı (muhtemelen altyapı) inşaatlarda, 8.350 (%13.00) işçinin ise özel inşaatlarda hayatını kaybettiğini görülüyor. Buna göre her 100 bin çalışandan 24’ü (23.3) hayatını kaybediyor.
İstatistikler ölümlerin toplam kaza sayısına oranının (1.517/588.823) %0.26 olduğunu gösteriyor. İnşaat işlerinde bu oran (422/64.184) %0.66. Diğer sektörlerde çalışanlarda ise %0.21. İnşaat işlerinde çalışanların oranının %9.60 olduğuna bakarsak, inşaat işlerinde kazaların riskini görmek mümkün.
Sonuç
Proje yöneticileri ve şantiye şefleri, proje planını oluşturup güncellerken, her güne güvenliği göz önünde bulundurarak başlamaları gerektiğini biliyorlar ama başlayabiliyorlar mı? Yoksa, zaten kendilerine bağlı bir departman olarak çalışan İSG birimini istedikleri gibi yönlendireceklerini bildikleri için önemsemiyorlar mı?
Hangi sektörde olursa olursa olsun, yeniden yapmak ilave bir maliyet getirir; ancak kaybedilen bir hayat, ne olursa olsun yeniden yerine konulamaz…
11 Temmuz 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
