Gelişen teknolojiye ve hızla artan nüfusa bağlı olarak enerjiye olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Enerji kaynaklarının bilinçsizce tüketilmesi, rezervlerin azalmasına, tüketim sonrası oluşan atıklar aracılığı ile çevre kirliliğine neden olmaktadır. Enerji tüketiminin yüksek olduğu sektörler arasındayapı sektörü önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla sürdürülebilirlik, günümüz mimarisinde önemli bir kavram olup gelecekte daha da önemli hale gelecektir. Sürdürülebilir yapı malzemelerinin kullanımı sürdürülebilir mimari için en önemli adımlardan biridir. Bu nedenle bir binada kullanılacak yapı malzemesinin seçimi yapılmadan önce, malzemelerin yaşam döngüleri boyunca çevreyle olan etkileşimleri sorgulanmalıdır. Bu çalışmada istenilen sorgulama donatılı gazbeton çatı ve cepheelemanları üzerinden yapılacaktır. Örnek malzeme olarak ele alınan donatılı gazbeton çatı ve cephe elemanlarının; hammaddeleri, üretim süreci, şantiyeye nakliyesi, montajı, bakımı, kullanım ömrünü tamamladıktan sonraki geri dönüşümü ve yeniden kullanımı gibi yaşam döngüsü boyunca geçirmişolduğu evrelerin, çevreyle olan etkileşimi değerlendirilecektir.
Zeynep Çelik, Türk Ytong San. A.Ş., zcelik@ytong.com.tr
Koray UĞURLU, Türk Ytong San. A.Ş., kugurlu@ytong.com.tr
1. GİRİŞ
Enerji tüketiminin yüksek olduğu sektörler arasında yapı sektörü önemli bir yere sahiptir. “2012 yılıEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) verilerine göre, ülkemizde tüketilen toplam enerjinin %35’i konutlar ve ticari binalardan oluşan bina sektöründen kaynaklanmaktadır. 2002-2012 yıllarıarasındaki 10 yıllık dönemde bina sektörünün tükettiği enerji yaklaşık % 70 oranında artmıştı r(ETKB, 2014). Bu artış oranının temel nedenleri, artan nüfus, şehirleşme, konut ve ticari bina sayılarıolarak sıralanabilir. En önemli enerji çeşitlerinden biri olan elektrik enerjisi tüketiminde ise bina sektörünün toplam tüketimdeki payı yaklaşık % 50’dir (ETKB, 2013). Buna ek olarak, en önemli seragazı olan karbondioksit (CO2) salımlarının yaklaşık % 18’i konutlardan kaynaklanmaktadır (ÇŞB,2013).”[1]
Enerjiye duyulan ihtiyacın ve kullanılan enerji miktarının bu denli yüksek olduğu yapılar, yaşamdöngüleri boyunca işlevlerine göre çeşitli oranlarda çevre kirliliğine neden olmaktadırlar. Doğal kaynakların bilinçsizce kullanımı, yapım ve yıkım süreçleri sonucunda oluşan atıklar çevreye zararvermektedir. Yapıların doğal çevreye verdiği zararların azaltılabilmesi için sürdürülebilir mimarlık kavramının iyi anlaşılması ve sürdürülebilir mimarlık için gerekli kriterlerin doğru bir şekildebelirlenmesi gereklidir.
Sürdürülebilir mimarlığın önemli adımlarından biri de yapıda sürdürülebilir malzemelerin tercih edilmesidir. Bu bağlamda yapıda kullanılan malzemelerin çevreye olan etkileri de tasarımaşamasından itibaren araştırılmalıdır. Çevreye karşı duyarlı, hammaddesinden yapıda kullanımına ve yapı ömrünün sona ermesine kadar geçen sürede çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek sürdürülebilir yapı malzemeleri tercih edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR MİMARLIK VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YAPI MALZEMELERİ
Çevreyle ilgili yapılan tüm çalışmaların temelini sürdürülebilirlik kavramı oluşturmaktadır. Sürdürülebilirlik “günümüzün ve gelecek kuşakların hayat kalitesine odaklanmak” olarak özetlenebilir. Kuşaklar boyunca ayakta kalması planlanan binalar bu nedenle önemlidir ve çevreye hayati müdahalelerde bulunurlar.
Mimarlık disiplininde sürdürülebilirlik kavramı hakkında farklı tanımlamalar olsa da genel anlamd abakıldığında sürdürülebilir mimarlık doğaya en az zararı verecek şekilde yapılaşmayı hedeflemektedir. Sürdürülebilir mimarlık, içinde bulunduğu koşullarda ve varlığının her döneminde, gelecek nesilleride dikkate alarak yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına öncelik veren; çevreye duyarlı, enerjiyi, suyu, malzemeyi ve bulunduğu alanı etkin şekilde kullanan, insanların sağlık ve konforunu koruyan yapılar ortaya koyma faaliyetlerinin tümüdür [2]. Sürdürülebilir mimarlıkta, yapıların planlanmasından geri dönüşümüne kadar olan mimari sürecin tümü sürdürülebilir olmalıdır. Sürdürülebilir yapı malzemelerinin kullanımı da bu sürecin bir parçasıdır.
Teknolojik gelişmelere paralel olarak, yapı malzemeleri sektörü her geçen gün hızla gelişmektedir. Yapı malzemeleri açısından olumlu sonuçları olan bu gelişmeler çevre açısından bazı problemleri de beraberinde getirmektedir. Dolayısı ile sürdürülebilir mimaride malzeme seçimi yapılırken üretiminde ve kullanımında çevreye zarar vermeyen sürdürülebilir malzemelerin seçimine dikkat edilmelidir. Sürdürülebilir yapı malzemeleri, yaşam döngüleri boyunca minimum düzeyde enerji harcayan, hammaddelerinin elde edilmesi, işlenmesi, kullanımı, bakım onarımı ve atık oluşumları sırasında çevreyeve insan sağlığına zarar vermeyen malzemelerdir [3]...
