Geçtiğimiz aralık ayında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan bina taşıyıcı sisteminden ayrı ya da bitişik/beraber olarak tasarlanıp projelendirilen ve binaların inşası aşamasında can ve mal güvenliğini temin eden, kazı destek yapıları ile derin kazılara yönelik olarak ülkemizde analiz, projelendirme ve uygulama kriterlerini belirleyen, uygulama ve kontrol birlikteliğini sağlayan “Kazı Destek Yapıları Hakkında Yönetmelik / KDYY”in Tasarım El Kitabı da yayımlandı.
Önümüzdeki aylarda yürürlüğe girecek olan ve bu süreç içerisinde uygulayıcılara yönelik olarak farklı tip kazı destek yapılarının bir arada kullanıldığı tasarım örnekleri, projelendirme, detaylandırma, imalat aşamalarını içeren ayrıntıların yer aldığı Kitap, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa ile protokol imzalanarak, söz konusu üniversitenin İnşaat Mühendisliği Bölümü, Geoteknik Anabilim Dalı’nda görev yapan tüm akademik kadronun katılımıyla oluşturulan çalışma grubu tarafından kaleme alındı.
Hazırlayanlar (İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı): Doç. Dr. M. Kubilay KELEŞOĞLU, Prof. Dr. Sadık ÖZTOPRAK, Prof. Dr. İlknur BOZBEY, Doç. Dr. Cihan ÖSER, Araş. Gör. Dr. Sinan SARĞIN, Araş. Gör. Fatma Tuğçe ÇINAR ÖZKAN, Araş. Gör. Güldem KORKMAZ, Araş. Gör. Emirhan ALTINOK ve Doç. Dr. Zülal AKBAY ARAMA.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Düzenleme Kurulu: Banu ASLAN, Murat AKINBİNGÖL, Ayşe AKTÜRK BASIK, Mustafa Kemal VARÇİN ve Muhammed Faruk GÜNAL.
KİTABIN ÖNSÖZÜ
Günümüz İnşaat Mühendisliği uygulamalarının birçoğunda ana projenin kaçınılmaz bir parçası olarak kazı destek yapılarına ihtiyaç duyulmaktadır. Hatta birçok projenin kritik önem taşıyan imalatları destek sisteminin uygulama aşamasında yapılmaktadır. Projenin büyüklüğü ve kapsamı ne olursa olsun, kazı destek yapıları tüm projenin en önemli parçalarından birisi olarak kabul edilmeli, zemin etüt ve projelendirme başta olmak üzere uygulama ve kontrollük süreçleri en doğru şekilde planlanarak iksa yapısının komşu bina ve altyapılara olan etkileri asgari seviyede tutulmalıdır.
Ülkemiz kazı destek yapılarının başarıyla tamamlandığı birçok büyük projeye ev sahipliği yapmıştır. Uzun yıllardır gelişen akademik birikim ve uygulama tecrübesi ile makine-ekipman yeterliliği ve tüm bunlara ilaveten ülkemiz geoteknik şartlarının derin kazı uygulamaları için elverişli olması gibi unsurlar bir araya geldiğinde oldukça iddialı derinliklere ulaşan birçok proje başarıyla tamamlanmıştır.
Büyük ya da küçük ölçek fark etmeksizin kazı destek yapılarının tasarım, uygulama ve kontrollük süreçlerini tanımlamak amacıyla, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “Kazı Destek Yapıları Hakkında Yönetmelik- KDYY” hazırlanmış, 18 Aralık 2022 tarih ve 32047 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Yönetmelik metni, günümüz geoteknik mühendisliği bilgi birikimiyle uyumlu, güncel uluslararası yönetmelikler taranarak ve ülkemiz şartları göz önünde bulundurularak hazırlanmış olup, yenilikçi ve öncü olma özelliğini haizdir. KDYY kapsamında kazı destek yapıları kategorilere ayrılarak, her bir kategori için tasarım ve uygulamanın kimler tarafından yapılabileceği ile ilgili öneri mahiyetinde bir tanımlama yapılmıştır. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan dayanma yapısı türleri için göçme sınır durumları (ULS) ve hizmet görebilirlik sınır durumu (SLS) tanımlanmıştır. Buna ilaveten, tasarımda kısmi katsayıların kullanılması ile dinamik etkilerin de dikkate alınması gibi ülkemiz için öncü yaklaşımlar getirilmiştir. Limit denge (LEM) ve gerilme-deformasyon analizlerinin (GDA) farklı yapı türleri için ne şekilde kullanılabileceği kapsamlı olarak açıklanmıştır. Uygulama ve kontrollük süreçleri, ölçüm sistemlerinin kurulumu, kademeli alarm seviyeleri, tamamlanmayan kazılar vb. önemli başlıklarla birlikte KDYY tasarım-uygulama-kontrollük dahil olmak üzere tüm süreci gözeten ve yürüten bir yönetmelik olma özelliğini taşımaktadır. KDYY metninin ana yapısı incelendiğinde Genel Esaslar, Genel Hesap ve Projelendirme Esasları, Kazı Destek Sistemleri Hesap Esasları, Uygulama Esasları, İş Güvenliği ve Çevre Sağlığı Tedbirleri gibi beş ana başlık altında toplandığı görülecektir. Alanında ilk olma özelliği taşıyan KDYY kapsamında kazı destek sistemleri olarak; ankrajlı sistemler, zemin çivili sistemler, içten destekli sistemler ve konsol sistemler gibi ülkemiz şartlarında sıklıkla uygulama alanı bulan sistemlere öncelik verilmiştir. KDYY’nin yürürlüğe girmesi ile özellikle son yıllarda yaşanan iksa göçmelerinin bertaraf edilmesi ve aynı zamanda başarıyla çalışan mühendisler veya firmalar için daha sağlıklı bir ekosistem tesis edilmesi hedeflenmektedir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, destek yapılarının tasarımı için izlenmesi gereken hesap adımlarının detaylı bir şekilde gösterilmesi ve geoteknik sorumlular için bir rehber olması amacıyla bir “Kazı Destek Yapıları Yönetmeliği Tasarım El Kitabı” hazırlanmasına karar vermiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü ile imzalanan bir protokol ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Geoteknik Anabilim Dalı’nda görev yapan tüm akademik kadronun katılımıyla bir çalışma grubu oluşturulmuş ve çalışmalara 2022 yılı ortasında başlanılmıştır. Kazı destek yapılarının tasarımı, uygulaması ve kontrollük süreçleriyle ilgili ciddi bir bilgi birikimine ve tecrübeye sahip olan camiamıza hitap eden bu kitabı hazırlamaktan büyük bir onur duyduğumuzu belirtmek isteriz.
İksa yapılarının tasarımı ve performansı, kazı derinliği, çevre yapıların varlığı, zemin türü ve yeraltı suyu seviyesi gibi etkiler başta olmak üzere birçok unsurun birbiriyle etkileşimine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. El Kitabında yer alan soruların tüm bu unsurları kapsayacak detayda olması hedeflenmiştir. Sorular, KDYY tarafından tariflenen Kazı Destek Yapıları Kategorileri, yumuşak/gevşek zeminlerden kaya birimlere kadar değişen ortamda ve farklı kazı destek yapıları esas alınarak hazırlanmıştır. Böylelikle, farklı zemin/kaya ortamında inşa edilen, farklı kazı derinliği ve yeraltı suyu durumuna sahip ve farklı iksa sistemleri ile desteklenen, statik-pseudostatik ve dinamik yükleme durumları içeren toplam 27 adet problemin çözümünü kapsayan bir tasarım kitabı ortaya çıkmıştır. Bu kitapta tanımlanan problemler hem toprak basıncı teorisi gibi klasik yöntemlerle hem de günümüzün modern tasarım araçları ve yöntemleriyle çözülmüştür. Analizler, farklı zemin, kazı destek sistemi ve yükleme durumları için geçerli olabilecek birçok sınır göçme durumu dikkate alınarak yürütülmüştür. Toptan göçme, taban kabarması, kaldırma, kök bölgesinde sıyrılma vb. geoteknik sınır göçme durumları ile birlikte halat kopması, taban tapası taşıma kapasitesi gibi yapısal sınır göçme durumlarına ait çözümler de Tasarım El Kitabında yer almaktadır. KK-2 kategorisindeki 15 m’den derin kazılar ve KK-3 kategorindeki kazılar için yapılması gereken dinamik analizleri adım adım gösterebilmek amacıyla deprem kayıtlarının ölçeklenmesi, sayısal modelde dinamik yüklerin uygulanması ve elde edilen sonuçların yorumlanmasını içeren çözüm süreçleri de kitapta yer almaktadır. İlave olarak, 8 adet ankraj ve zemin çivisi testi örneğine ve tipik yapısal bağlantı detaylarına da, El Kitabında yer verilmiştir. KDYY’de sahada yapılan ankraj ve zemin çivisi imalatlarının testleri konusunda önemli kurallar getirilmiş olması nedeniyle araştırma, uygunluk ve kabul testleriyle ilgili sayısal örnekler ayrı bir bölümde açıklanmıştır.
Tasarım örneklerinin çözümünde LEM ve GDA yapabilen sonlu elemanlar yazılımları kullanılmıştır. Kendi kurum imkanlarımızla sahip olduğumuz yazılımlar dışında, ilave yazılımlar temin edilerek bu çalışma kapsamında kullanılmıştır. Bu noktada amacımız; (i) Tasarım El Kitabını belirli bir yazılımla/yazılımlarla ilişkilendirmemek ve (ii) mesleki literatürde genel kabul görmüş; limit denge, sonlu elamanlar veya sonlu farklar esaslarına dayanan yazılımların tasarımlarda kullanılabilir olduğunu vurgulamaktır. İnşaat Mühendisliğinin tüm uzmanlık alanlarında olduğu gibi geoteknik mühendisliği için de hangi yazılımın kullanıldığından çok, ilgili yazılımın hesap esaslarının tasarım kabulleriyle uyumlu olması ve tasarımcının bu konudaki yeterliliği daha önemlidir. KDYY esaslarına uygun olan yazılımın belirlenmesi ve KDYY tarafından tariflenen sınır durum analizlerinin hangi sayısal yöntemler ile çözüleceği tasarımcının sorumluluğundadır. Bu el kitabında kullanılan analitik çözümlere ya da yöntemlere alternatif olabilecek çözümler de tasarımcılar tarafından kullanılabilir.
Bu çalışma kapsamında özellikle üstünde durulan bir konu da zemin davranışını doğru temsil eden parametrelerin seçimidir. Kitapta yer alan bazı projelerde, tasarımda kullanılan zemin ve yapısal parametrelerin nasıl seçildiği ve geoteknik arazi karakterizasyonu konusu mümkün olduğunca detaylı olarak sunulmuştur.
Bu kitap KDYY’de yer alan hesap metodolojisini adım adım göstermek ve yönetmelik ile yeni tanışacak tasarımcılara rehber olması amacıyla hazırlanmış, tasarım esaslarıyla ilgili konulara yoğunlaşan bir doküman olması hedeflenmiştir. Ancak kitapta tanımlanan örnekler bütüncül bir proje çözümüne yönelik değildir ve KDYY-2.17’de tanımlanan Geoteknik Proje Tasarım Raporu başlıklarının tümü kullanılmamıştır. Geoteknik Sorumlu gerçek bir uygulamaya ait tasarım raporu hazırlarken KDYY’de yer alan ilgili başlıkları esas almalı ve kendi tasarımı özelinde bu kitapta bahsedilmeyen riskler, problemler ve tanımlamalar varsa onlarla ilgili de gerekli çalışmaları yapmalıdır.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Geoteknik Anabilim Dalı öğretim elemanları olarak KDYY–Tasarım El Kitabı’nın ülkemizde güvenli ve ekonomik tasarımlar için bir rehber olmasını diliyoruz.
Destek yapılarının tasarımı için izlenmesi gereken hesap adımlarının detaylı bir şekilde gösterildiği ve geoteknik sorumlular için bir rehber olma özelliği taşıyan “Kazı Destek Yapıları Yönetmeliği Tasarım El Kitabı”na ulaşmak için lütfen tıklayın.
14 Temmuz 2023
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
