Artarak devam eden teknolojik gelişmeler ve ihtiyaçlar doğrultusunda gün geçtikçe enerji tüketimi de paralel olarak yükselmektedir. Enerji tüketimlerinin ve maliyetlerinin artması, temiz ve sürdürülebilir enerji ihtiyacı gibi birçok etken enerji verimliliği çalışmalarını beraberinde getirmektedir. Enerji verimliliği çalışmaları ile farklı yakıt kullanımı ve farklı enerji üretim sistemleri üzerine eğilimler artmıştır. Tesislerin ihtiyacı olan enerjinin tek bir kaynaktan ve yerinde üretilmesi imkânı sunan trijenerasyon sistemleri verim kayıplarının önüne geçerek enerji verimliliği fırsatları sunmaktadır.

Doğalgaz kullanımının yaygınlaşması ve elektrik fiyatlarındaki artış sonrasında trijenerasyon ve benzeri sistemlere eğilimler artmaktadır. Ayrıca Kyoto Protokolü gibi uluslararası bazı anlaşmalar ve sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda karbon salımını azaltıcı sistemler olarak öne çıkmaktadırlar.

Basit bir çevrimde çalışan ve sadece elektrik üreten gaz motor veya türbinlerde verim %30-40 civarındadır. Trijenerasyon sistemleri tek yakıt tipini bir sistem içerisinde elektrik, ısıtma ve soğutma olmak üzere 3 farklı enerji çeşidi ortaya çıkarmaktadır. Trijenerasyon sistemlerinde yerinde ve birleşik elektrik, ısıtma ve soğutma üretimi ile %90’lara kadar verimlilik sağlanmaktadır. Proje sahasında yapılan trijenerasyon sistemleri ile elektrik enerji iletim ve kayıpları en aza düşürülmektedir.

Trijenerasyon sisteminde üretilen 3 enerji çeşidinden birini oluşturan soğutma enerjisi, geleneksel soğutucu sistemlere göre ekonomik ve çevresel avantajlar sunan absorbsiyonlu soğutucu sistemler ile sağlanmaktadır. Absorbsiyonlu soğutma sistemleri, atık ısıdan elde edilen sıcak su veya buhar ile soğutma enerjisi üretilmektedir. Bu çevrim, sıcak suyun kış aylarında ısıtma ve yaz aylarında da atık ısının atmosfere atılmasının önlenebilmesi için kullanılmaktadır. Absorbsiyonlu soğutma sistemlerinin başlıca avantajları; düşük işletme maliyetleri, kullanım ömürlerinin uzun ve bakım masraflarının düşük olması, sessiz çalışmaları ve çevresel etkileri olmayan soğutucu akışkanlar kullanılmasıdır.

Trijenerasyon sistemleri çevresel pozitif etkilerinin yanı sıra düşük enerji maliyeti, kısa sürede yatırımı geri ödeme ve kesintisiz enerji temini gibi avantajları ile öncelikli tercih haline gelmişlerdir. Enerji konusunda dışa bağımlı olan ülkemizde, kısıtlı kaynakların etkili kullanılması konusunda trijenerasyon sistemleri bir adım öne çıkmaktadır.

Yazan: Mak. Müh. Mahmut Şahin / Erke Sürdürülebilir Bina Tasarım