Yağmur Suyu Hasadı, geçirimsiz yüzeylerden akışa geçen yağış sularının yeniden kullanım için yerinde biriktirilmesi ve depolanmasıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Yağmur Suyu Hasadı Rehber Dokümanı / 2022'den derlenmiştir. 

Günümüzde şehirlerde geçirimsiz alanlar büyük yer kaplamaktadır. Beton yüzeylerin artışı ve yeşil alanların azalması sonucu yağmur suları toprağa sızma gerçekleştiremeyerek yüzey akışa geçmekte ve yağmur suyu toplama (ayrık sistem) veya kanalizasyon sistemleri (birleşik sistem) ile şehirlerden toplanmaktadır. Bu durum hidrolojik döngüyü etkileyerek yeraltı sularına yağmur suları girdisini azaltmakta ve hatta taşkınların oluşumuna neden olmaktadır. Diğer taraftan yağmurun şiddetli yağdığı zamanlarda kanalizasyon hattına karışan yağmur suları arıtma sistemlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu hususlar tüm dünyada yağmur suyu hasadı uygulamalarının yaygınlaşmasına yol açmıştır.

YAĞMUR SUYUNUN KULLANIM ALANLARI
Yağmur suyu hasadı sistemlerinde depolanan yağmur suyu ihtiyaç duyulan su miktarına göre tuvalet rezervuarları, temizlik, yeşil alan sulama, araç yıkama, iç mekan ısıtma, endüstrilerde proses suyu vb. olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılabilmektedir. Toplanabilir yağmur suyu miktarı ile karşılanabilecek su ihtiyacına bağlı olarak kullanım alanı belirlenebilmektedir. İhtiyaçtan fazla olan ve depolanamayan yağışlar kanalizasyona deşarj edilmekte; su ihtiyacından daha az yağış geldiği durumlarda ise sistem şebeke suyu ile desteklenebilmektedir.

KENTLERDE YAĞMUR SUYU HASADI YÖNTEMLERİ
Kentleşme ile birlikte geçirimsiz yüzeylerin artması, suyun doğal döngüsünü bozarak taşkın olayları, su kirliliği ve yeraltı suyu miktarında azalma gibi birçok problemi beraberinde getirmektedir. Kentleşmenin su kaynakları üzerine olumsuz etkilerini engellemek ve ekosistemlerin sürdürülebilirliğinden ödün vermeden, ekonomik ve sosyal refahı eşit bir şekilde maksimize etmek için çeşitli sürdürülebilir kentsel su yönetimi uygulamaları geliştirilmiştir.

Sürdürülebilir kentsel su yönetimi uygulamalarının
• Geçirimsiz alanların azaltılarak yüzey akışa geçen suyun kontrol edilmesiyle kentte taşkın ve sel kontrolünün sağlanması
• Yüzey akışına geçen su kalitesinin iyileştirilmesi ve kirliliğin çevreye taşınması engellenmesiyle su kirliliği maliyetlerinin azaltılması
• Su depolama kapasitelerinin artırılmasıyla doğal su varlığını koruma ve havzaları destekleme
• Şehir ve doğanın uyum içinde olduğu sürdürülebilir kalkınmanın ve çevrenin desteklendiği bir kent yapısı oluşturma
gibi birçok temel hedefi bulunmaktadır.

Sürdürülebilir kentsel su yönetimi uygulamaları, yüzeysel akışı azaltan, estetik değeri geliştiren, kirletici maddeleri arıtan, bitki örtüsü ile tasarlanan araziye uygun stratejilerin bir araya getirilmesini sağlamaktadır. Uygulama yapılacak alanın özelliklerine göre alanda uygulama yapılmaya uygun yöntemlerin seçilmesi gerekmektedir.

ÇATI YAĞMUR SUYU HASADI
Çatı üstü yağmur suyu hasadı sistemi, yağmur suyunun çatı alanlarından toplandığı ve rezervuarlarda depolandığı bir tekniktir. Hasat edilen yağmur suyu, yapay yeniden doldurma teknikleri ile yüzey veya yeraltı suyu deposunda depolanabilir. Sistemde çatılardan toplanan yağmur suyunu depolama tanklarına veya besleme çukuruna aktarmak için kanal veya oluklar gereklidir. Çatılardan veya terastan yağmur suyunu aktarmak için bir veya daha fazla tahliye borusu oluklara bağlanır. Oluğun boyutu, en şiddetli yağmur sırasındaki akışa göre tasarlanır.

Sistemle hem enerji hem de su tasarrufu sağlanır.

ÇATI YAĞMUR SUYU HASADI TEKNİK VE İŞLETME ESASLARI
Sistemlerin doğru bir şekilde işletilmesi için bazı hususların sağlanması gerekir:
• Çatı malzemesinin içeriği tehlikeli olmayan inert malzemeden yapılmalıdır.
• Çatı yüzeyleri, temizlenmesi kolay ve hasar görme ve suya malzeme/lif bırakma olasılığı daha düşük olan pürüzsüz, sert ve yoğun malzemeden imal edilmiş olmalıdır.
• Çoğu boya toksik maddeler içerdiğinden ve aşınabilir olduğundan çatı boyama uygulaması olmamalıdır.
• Çatı yakınında sarkan ağaç olmamalıdır.
• Çatıda kuşların yuva yapması engellenmelidir.
• Tüm oluk uçlarına, yaprak vb. materyali dışarıda tutmak için bir tel örgü takılmalıdır.
• Sonraki yağışlara kıyasla, yağış başlangıç döneminde yüksek konsantrasyonlarda kirleticilerin bulunması, “ilk yıkama/ilk sifon” olayı olarak adlandırılır. Özellikle hava kirliliği yüksek olan bölgelerde ve uzun yağışsız dönemlerde, yağışların ilk akışında gelebilecek kirletici konsantrasyonlarından kaçınmak için yağış başlangıcı direk deşarj edilerek “ilk sifon” uygulaması yapılmalıdır.
• Su çıkışlarına hijyenik bir ıslatma kanalı ve taşma borusu yapılmalıdır.
Depolama tankı, ışık geçirmeyen özellikte olmalıdır.
• Tanktaki suyun kirlenmesini önlemek için yerçekimi musluğu veya el pompası gibi güvenilir bir sıhhi tahliye cihazı olmalıdır.
• Tanka kontamine atıksu girme olasılığı olmamalıdır. (Özellikle zemin seviyesinde kurulu tanklar için).
• Diğer kaynaklardan gelen su, güvenilir bir kaynak olmadıkça boru bağlantılarından veya rögar kapağından tanka boşaltılmamalıdır.
• Yağışlı mevsimde tüm sistem (Çatı toplama, oluklar, borular, filtreler, ilk yıkama ve taşma) her yağmurdan önce ve sonra kontrol edilmeli ve tercihen bir ayı aşan her kuru dönemden sonra temizlenmelidir.
• Kurak mevsimin sonunda ve ilk yağmur sağanağı beklenmeden hemen önce, depolama tankı temizlenmeli ve tüm tortu ve kalıntılardan arındırılmalıdır (çatlamayı önlemek için tank birkaç santimetre temiz su ile yeniden doldurulmalıdır).
• Tüm aşınmış yüzeylerin değiştirilmesi ve çıkış musluğunun veya el pompasının bakımı da dahil olmak üzere tüm tank armatürlerinin zamanında bakımının (ilk yağmurlar gelmeden önce) yapılması sağlanmalıdır.

ÇATI YAĞMUR SUYU HASADI SİSTEMLERİ NASIL UYGULANIR?
- Toplanabilir Yağmur Suyu Hesabı
- İhtiyaç Duyulan Su Hesabı
- Depo Hacmi
- Arıtma İhtiyacı
- Sistem Maliyeti
- Fayda-Maliyet Analizi

Arıtma İhtiyacı
Yağmur suyunun, hava kirliliği gibi çevresel faktörlerden dolayı ağır metaller başta olmak üzere kirletici konsantrasyonları içerme ihtimali yüksektir. Bu nedenle içme suyu olarak kullanımı önerilmemektedir. Tuvaletlerde sifon suyu, bahçe sulama, bina içi temizlik ve araç yıkama gibi kullanım suyu amacıyla değerlendirilebilmektedir. Kullanım alanlarında sağlaması gereken herhangi bir kriter bulunmamaktadır. Ancak toplama alanından gelebilecek katı maddelerin tutulması için depo girişlerinde vorteks filtre; pompa girişlerinde ise pompaya yabancı madde kaçışına karşı pislik tutucu konulması önerilmektedir.

Çalışmalar, çatı akışındaki kirletici konsantrasyonlarının, benzer büyüklükteki sonraki olaylarla karşılaştırıldığında, yağış olayının başlangıcında en yüksek olduğunu göstermiştir.

Sonraki dökülmelere göre ilk dökülmede yüksek konsantrasyonlarda kirleticilerin bulunması, “ilk yıkama/ilk sifon” olayı olarak adlandırılır. Vortex filtre, özelikle yağmurun yağmaya başladığı ilk dakikalarda yağmur ile gelen yüzücü partikülleri ve çatının tozlanmasından kaynaklı kirleticileri santrifüj etkisi ile sudan ayrıştırarak deponun en az seviyede kirlenmesini sağlamaktadır.
Yağmur suyu arıtma ihtiyacını belirleyen faktörler:
• Hava kalitesi
• Çatı malzemesi
• Yağmur suyunun kullanım alanı

Maliyet Hesabı
Yağmur suyu hasadı sistemi bileşenlerinin yatırım maliyeti; toplama, iletim, depolama, dağıtım ve arıtma başlıkları altında ele alınmaktadır. Toplama, iletim ve dağıtım maliyetlerinde ilave borulama, altyapı ihtiyaçları ve suyun yapıdaki kullanım yerlerine dağıtımı için kullanılan pompa masrafları göz önüne alınmaktadır. Ayrıca, mevcut yapılar ve proje aşamasında olan yapılar arasındaki en önemli maliyet kalemlerinden biri olan kırım-yapım bedeli bu başlık altında değerlendirilmektedir. Kırım-yapım bedeli, mevcut altyapının yağmur suyu tesisatına göre düzenlenmesi için gereken kırma ve yeniden yapılması işleminin maliyetini yansıtmaktadır.

Fayda-maliyet analizi çalışması için yağmur suyu sistem bileşenlerini oluşturacak olan tüm ekipmanların (boru, depo, filtre vs.) maliyetlerinin yerel piyasa fiyatlarına ulaşılarak hesaplanması sonuçların doğruluğu açısından önemlidir.

Fayda-Maliyet Analizi
Maliyetler: YSH sisteminin toplama, iletim, depolama, dağıtım ve arıtma bileşenlerinin bölgeye özgü ilk yatırım maliyeti ve elektrik, bakım-onarım gibi işletme maliyetleri göz önüne alınmaktadır.

Faydalar: Yağmur suyu kullanımı sayesinde şebeke suyunun kullanımın azaltılması ve buna bağlı olarak suya ödenen maliyetin azalması sistemin ekonomik faydası olarak ele alınmaktadır.

Uygulanacak olan yağmur suyu hasadı sisteminin fayda-maliyet analizi yapılarak sistemin karlılığı analiz edilmektedir. Net Bugünkü Değer (NBD), yapılan yatırımın ekonomik değerini gösteren fayda-maliyet analizi yöntemlerinden biridir. NBD yöntemi kullanılarak sistemlerin geri ödeme süreleri yatırım açısından karşılaştırılabilmektedir. NBD, yağmur suyu hasadı sistemi yatırımının ekonomik ömrü boyunca sağladığı getirinin bugünkü değerinden yatırım giderlerinin bugünkü değerinin düşülmesi ile elde edilen farkı ifade etmektedir. NBD’nin pozitif olduğu durumlarda yapılması düşünülen yağmur suyu hasadı sisteminin karlı olduğu anlamına gelmektedir.

ÜLKEMİZDEN YAĞMUR SUYU HASADI KULLANIMI ÖRNEKLERİ
İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsü Yağmur Bahçesi Uygulaması
Geçirimli beton uygulaması ile suyun doğrudan yer altına sızdırılması, araç yolundaki geçirimsiz yüzeyden toplanan yağmur suyunun tasarım kapsamında geliştirilen biyolojik kanala yönlendirilmesi ve buradan daha temiz halde doğaya katılımı sağlanmıştır.

Osmangazi Belediyesi Panorama 1326
Bursa Fetih Müzesi Yeşil Çatı Binada yeşil çatıdan alınan yağmur suları depolanmakta, arıtılmakta ve yeşil alan sulamada yeniden kullanılmaktadır.

Diyarbakır Yenişehir Belediyesi Ekolojik Bina
Çatılardan toplanan yağmur suyu yer altında saklanarak bahçe sulamasında kullanılmaktadır. İhtiyaç halinde temizlik suyu olarak rezervuarlarda kullanılması da mümkündür.

İzmir Marmariç Yağmur (Sulama) Göleti
900 tonluk su tutma kapasitesi ile damla sulama yöntemiyle 10 dönüm alan sulanabilmektedir.

Kocaeli Siemens Gebze Tesisleri Yeşil Binası
Yer altı su kaynaklarını ve kalitesini korumak için sahaya gelen yağmur suyunun sahada toprağa geçmesini ve toprak tarafından emilmesini sağlamak amacı ile otoparkta delikli taşlar ve yeşil alan kullanımı artırılmıştır. Yine aynı amaçla, çatı yağmur suyu depolandıktan sonra bina içerisinde yeniden kullanılması ön görülmüştür. Su kalitesinin korunması ve artırılması amacıyla, sert peyzaj (özellikle asfalt yollar) alanlarına gelen yağmur suyu, yağmur kanalları yerine toprağa yönlendirilmiş ve burada filtre edilmesi sağlanmıştır.

YAĞMUR SUYU HASADINA İLİŞKİN ULUSAL MEVZUAT
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği”nde 23.01.2021 tarihinde değişiklik yapılmış ve 2.000 m²den büyük parsellerde yapılacak yapıların mekanik tesisat projelerinin; çatı yüzeyinden toplanacak yağmur sularının gerekmesi halinde filtre edilerek bir tankta toplanması ve bina tuvalet sifonlarında kullanılması amacıyla yağmur suyu toplama sistemi içermesi zorunlu hale getirilmiştir.

Yönetmelikte toplama tankı hacminin; yapının bulunduğu ilin aylık m²ye düşen en fazla ortalama yağış miktarı ile binanın çatı alanının esas alınarak hesaplanması gerektiği ve toplanan yağmur suyunun bina tuvalet sifonlarının ihtiyacından fazla olan kısmı, tesisat projesinde gösterilmek suretiyle bahçe veya diğer ortak alanlarda kullanılabileceği ifade edilmiştir. Bu konu 11.07.2021 tarihinde bahsi geçen yönetmelikte yapılan düzenleme ile daha kapsamlı hale getirilmiştir. Bahsi geçen bu yönetmelikte, ilgili idarelere yağmur suyu toplama sisteminin daha küçük parsellerde yapılması, toplama tankı hacim hesap yöntemi ve ilave kullanım alanlarına ilişkin de zorunluluk getirebilmeleri yönünde yetki verilmiştir. Bu yönetmelikte en son değişiklik 25.02.2022 tarih ve 31761 sayı ile yürürlüğe girmiştir.

Yeni yapılacak binalarda yağmur suyu hasadı projeleri (depo ve sıhhi tesisat), yapı projeleri ile birlikte yapı ruhsatı başvurusunda bulunulan kuruma (ilgili belediye, OSB’de ise OSB) onaya sunulacaktır. Yeni yapılacak binalarda yapı projeleri, "Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği"nin 57. maddesinde belirtilmiştir.

Mevcut binalarda ise yağmur suyu hasadına yönelik proje uygulanması halinde ise bu iş esaslı tadilat olarak tanımlanmadığından yapı ruhsatı alınması ve projenin onaylatılması zorunlu olmamaktadır.

YAĞMUR SUYU HASADINA İLİŞKİN YEREL MEVZUAT
Yerel Yönetimlerde Yağmur Suyu Hasadına İlişkin Mevzuat Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 04.03.2022 tarih 31768 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmelik”in 46.maddesine ilave yapılarak 2.000 m²den büyük olan ada ve parsellere yapılan binalarda bahçe sulamalarında kullanılmak üzere yağmur suyu depolama sisteminin yapılması zorunlu hale getirilmiştir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 20.05.2018 tarih 30426 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İstanbul İmar Yönetmeliği”nin 40. maddesinde 1.000 metrekarenin üzerindeki parsellerde, binaları zemin suyundan korumak, bahçe sulamak, oto yıkama vb. işlerde kullanmak üzere bir drenaj sistemi oluşturularak çatı ve zemin yüzeyi sularının tabii zemin altında tesis edilecek bir sarnıçta toplanmasının sağlanması belirtilmiştir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 03.06.2021 tarih 31500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği”nin 39. maddesinde 1000 metrekarenin üzerindeki parsellerde, bahçe sulama, oto yıkama ve benzeri işlerde kullanılmak üzere bir drenaj sistemi oluşturularak çatı ve zemin yüzeyi sularının tabii zemin altında tesis edilecek bir sarnıçta veya yağmursuyu tankında toplanması ve gerekmesi halinde arıtılarak yeniden kullanımının sağlanması gerektiği belirtilmiştir.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Yağmur Suyu Hasadı Rehber Dokümanı / 2022'den derlenmiştir.
Rehberin TÜMÜNE ULAŞMAK için lütfen tıklayınız...

3 Temmuz 2023

Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE^®... 
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye^®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır... 
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...

BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR... 

İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye^®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...

Şantiye^® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor. 

Şantiye^®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın... 

Şantiye^®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.

ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.