6 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş başta olmak üzere 11 ilde yaşanan depremlerden dolayı hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifa ve geride kalanlara sabır dileriz. Ateş düştüğü yeri yakar. Tarifi imkansız bir trajediyle karşı karşıyayız. Maalesef ülkemizde pek çok milat vardır. Yaklaşık elli bin vatandaşımızı yitirdiğimiz, yüzbinlerce yaralının olduğu asrın felaketi olan bu deprem ise umarız ki son milat olur. Ümit ederiz ki standartlara ve bina yapım metodolojisine uygun mühendislik yapıları yaparız. Bu milatta iş etiği öne çıkar ve yapanın yanına kâr kalmaz.
Yazan: Cem Ercan / İnşaat Y. Müh. / Emülzer Proje ve Teknik Satış Müdürü
Haksız rekabet ve kazançtan uzak, fen ve sanat koşullarına uygun yapılar inşa etmeliyiz. Siyasal partiler kanununun acilen değişmesi gereklidir. İmar durumunu vermek, belediyelerden alınmalıdır. “Bizden, bizim tarafımızdan olan kimse” tehlikeli bir söylem olup, ayrıştırma, kutuplaşma yaratır. Bu mitoz bölünme, kılcala kadar gider ve sonu yoktur. Sürekli yeni “bizden”ler yaratır. Bedeller ödeyerek, Anadolu’yu yurt edinen aziz milletimiz, her şeyin en iyisine ve en güzeline layıktır.
İstanbul başta olmak üzere deprem yaşanmayan illerde de ciddi bir panik havası vardır. Maalesef bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde ekonomiden, finanstan, hukuktan, mühendislikten biraz anlamak zorunda kalmaktayız. İnsanlar oturdukları konutları, iş yerlerini inceletmelidir. Kısacası, baştan yapılması gerekenler sonradan yapılmaktadır.
Yapıların incelenmesinde yapılan işlemlerden bazıları özetle aşağıdaki gibidir.
- Yapı ruhsatlı ise belediyelere gidilerek statik proje istenmelidir.
- Projenin yerinde yapılan imalat ile uygunluğu tespit edilmelidir.
- Paşometre (beton içindeki demirin ne kadar ve ne aralıklarla olduğunu gösteren alet) ile demir donatı çapının ve sıklığının tespiti yapılmalıdır.
- Betonun kalitesini tespit etmek için iki yöntem vardır.
Tahribatsız deney metotları (Schmidt çekici, ultrases vb.)
Tahribatlı deney metotları (Karot alınması vs.)
İleride kentsel dönüşüme gidilmesi gibi bir durum olursa Çevre ve Şehircilik Bakanlığı karot ile yapılan test sonuçlarını dikkate almaktadır.
- Zemin etüdü yapılmalıdır.
- Elde edilen verilere göre Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018’e göre performans analizi yapılmalıdır.
- Mevcut durum görüldükten sonra, şayet güçlendirmeye karar verilecekse güçlendirme öncesi ve sonrası performans analizleri karşılaştırılmalıdır. Güçlendirme yapıldığı zamanki durumu, statik proje üzerinde irdelenmelidir.
Performans analizini yapan bağımsız firmalar, inşaat mühendisleri odaları, belediyeler, üniversiteler gibi yerler vardır. Mutlaka profesyonel mühendislik hizmeti veren kurum/firma tercih edilmelidir. Ancak kısa bir sürede bu kadar yapıya erişmek, test etmek mümkün olmayacaktır. İnsanların kendi oturdukları mekanları değerlendirip, rapor sonucuna göre karar verirken, göz önünde bulunacağı kriterleri anlatan, basit bir kontrol listesi (check up) ise aşağıdadır.
Avantaj: Yumuşak kat (uzun kolon-kısa kolon) yok.
Dezavantaj: 1996 yapımı.
Ne yapılabilir?
- Taşıyıcı sistem perdeli olmalıdır. Binanın yatay deprem yüklerini taşıtabilmek için kolon-kirişli çerçeve sistem yerine betonarme perdeli sistemler tercih edilmelidir. Simetrik perdeli sistemlerin depreme dayanıklılık derecesi daima çerçeveli sistemlere göre daha yüksektir.
- Betondan karot alınmalıdır. Zemin etüdü yapılmalıdır. Son deprem yönetmeliğine göre performans analizi yapılmalıdır.
a) Kat maliklerince uygun bulunursa kentsel dönüşüme gidilir.
b) Güçlendirmeye gidilir.
c) Kentsel dönüşüme gidecekse veya yapının uygun çıkmaması durumunda müteahhit ve barınacak yeni bir ev, işyeri bulunmalıdır. Olumsuzluklara hazır olunmalıdır.
Avantaj: Kolon veya kiriş kesilmesi yok.
Dezavantaj: Asansör etrafında perde yok.
Ne yapılabilir?
- Taşıyıcı sistem simetrik olmalıdır. Rijitlikler, asansör ve merdiven kovaları binanın planında simetrik yerleştirilmelidir, burulmaya asla izin verilmemelidir.
- Betonarme perde sayısı artırılır. Güçlendirme yaklaşık maliyeti daire başı 12.500 dolardır.
Avantaj: Ayrık nizam.
Dezavantaj: Beton dayanımı? 2018 TBDY’ye göre C25 olmalıdır.
Ne yapılabilir?
- Ağırlık birikimlerine son verilmelidir. Ağırlıkların bir yerde, bir katta veya cephede toplanmasına asla izin verilmemelidir.
- Temel radyejenerale çevrilebilir.
Avantaj: Her iki yönde betonarme perdeler var.
Dezavantaj: 2018 TBDY uygun değil.
Ne yapılabilir?
- Ağır cephe panelleri tercih edilmemelidir.
- Asansörün etrafı betonarme perdeye çevrilebilir.
Avantaj: Taşıyıcı kolon ve kirişlerde, beton çatlağı yok. <0,5 mm
Dezavantaj: Zemin etüdü yapılmamış. Zemin emniyet gerilmesi.
Ne yapılabilir?
- Güçlü kolon kriteri. En kötü bir zorlanmada, bir düğümde birleşen üst ve alt kolonların toplam kırılma gücü, herhangi bir deprem yönü için, o düğüm noktasına birleşen kirişlerin taşıma güçleri toplamından en az yüzde 20 daha fazla olmalıdır. Kolonları bu şekilde bir üstün güce sahip olmayan binalarda döşemelerin iskambil kağıdı gibi kat kat üstüne düşmesi kaçınılmazdır.
- Balkon çıkmalardan temelden çatıya kadar yükseltilebilir.
Avantaj: Kirişli sistem.
Dezavantaj: 1 bodrum 8 normal kat yükseklik var.
Ne yapılabilir?
- Kısa kolona izin yok. Hiçbir katta, bir kolonun boyunun, yığma duvar eksikliği veya pencere gibi nedenlerle diğer kolonlardan daha kısa kalmasına izin verilmemelidir.
- Zemin etüdüne göre gerekirse zemine poliüretan enjeksiyon yapılabilir.
Avantaj: Plak döşeme (asmolen yok).
Dezavantaj: Temel ne tekil ne de mütemadi, melez.
Ne yapılabilir?
- Zayıf (Yumuşak) kata izin yok. Binaların genellikle giriş katlarında, ticari amaçlı yer kazanmak üzere yığma bölme duvarlar ortadan kaldırılırsa, zayıf bir kat yaratılmış olur.
- Karbon lifleri yapılabilir. Karbon kumaş uygulanması veya herhangi bir güçlendirme sistemi mühendislik bilgisi ve güçlendirme yetkisi olmadan yapılamaz. Hazırlanan güçlendirme projesi idarece onaylandıktan sonra uygulamaya geçebilir.
Avantaj: 2018 TBDY’ne uygun yapılmış.
Dezavantaj: Yapı kayıt belgesi yok. Olmadığı için yapının eski kat yüksekliğinde yapılıp, yapılamayacağı belli değil. İmara danışılmalı.
Ne yapılabilir?
- Binaların çarpışmasına izin yok. Bitişik nizamdaki iki bina arasında, h = kat yüksekliği başına en az 0.015 h kadar bir boşluk bırakılırsa, depremde binaların birbirlerini çekiçlemesi önlenebilir.
- Sismik izolatör konulabilir.
Dezavantaj: Düğüm noktasında kolonlar ve kirişler tam mesnetlenmeli. Mafsal, düğüm noktası önemli.
Ne yapılabilir?
- Kolonların kesilmesi yasaktır. Hiçbir kolon, temele kadar inmeyip, üst katlarda herhangi bir kirişin açıklık ortasına oturtulmamalıdır. Çok hatalı tasarıma izin vermek suretiyle büyük bir olumsuzluk ve hasar riski yaratmaktadır.
- Yeni yapılacak yapının, mal sahibi tarafından ve/veya yetkilendirilen kişi tarafından denetlenmesi olumlu sonuçlar verecektir.
Dezavantaj: Su yalıtımı sorunları var. Su yalıtımsız bir yapı, donatı taşıma kapasitesinin yüzde 66’sını kaybeder.
Ne yapılabilir?
- Zemin büyütmesi ve sıvılaşması. Çok nadir de olsa, uzak bir depremden gelen dalgalar, tabakalı zeminler içinde aşağıdan yukarı doğru seyahat ederken, kırılma ve yansımalarla ivmeleri büyüyüp, uzak mesafelerde beklenmedik ağır hasarlar meydana getirebilir. Zeminlerin sıvılaşma riski de yeterli arazi ve laboratuvar etüdü yapılarak tayin edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
- Hukuki sorumluluklar.
Dezavantaj: Kiriş açıklığı çok fazla olup, üç veya dört yerden saplama yapılmıştır.
Ne yapılabilir?
- Etriye sıklaştırılması şart. Kolonların alt ve üst başlarında, kirişlerin her iki ucunda çok sık sarılma etriyeleri kullanılmalı, tüm donatı boyları ve ek yerlerinde düktile şartları eksiksiz uygulanmalıdır.
Dezavantaj: Asmolen köpük döşeme sistemi ile yapılmıştır. Yasaktır. Kamunun bir tane binası yoktur.
Ne yapılabilir?
- Taban izolasyonu kullanılmalıdır. Özel titreşim periyotları 1.0 saniyeden küçük binalarda, depremden korunabilmek ve deprem sonrasında “Hemen kullanılabilir” davranış kriterine kavuşabilmek için temellerde “deprem izolatörleri” kullanılmalıdır.
Kaynak: Prof. Dr. Semih S. Tezcan ve Doç. Dr. Kubilay Kaptan / Şantiye Dergisi Temmuz 2013 Sayı: 301
5 Nisan 2023
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
