Yapımına 2016’da başlanıp 2023’te trafiğe açılan ve Trabzon – Gümüşhane Devlet Yolu üzerindebulunan Yeni Zigana Tüneli 2016 yılı istatistiklerine göre, Türkiye ve Avrupa'nın en uzun (14.5 km)çift tüp karayolu tüneli konumundadır. Projenin ana hedefi, mevcut devlet yolunun uzunluğunu, seyahatsüresini ve bakım hizmetlerini azaltmak ve trafik güvenliği ile sürüş konforunu her mevsimdeartırmaktır. Tünel kazı çalışmaları, NATM prensiplerine dayalı olarak konvansiyonel üstyarı-altyarı delpatlatkazı yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Tünelin uzunluğu nedeniyle boyuna havalandırma yerinedaha ekonomik bir çözüm olan düşey havalandırma istasyonları planlanmıştır. Ön simülasyonlarsonucunda, 3 lokasyonda havalandırma istasyonu gerekliliği ortaya çıkmış ve her istasyonda kirli vetemiz olarak çalışacak min. 3.10 m. çapında şaftlar olması gerektiği belirlenmiştir. Şaftların arazideulaşılabilir ve min. delgi derinliği gerektiren yerlere yapılabilmesi için uygun vadiler seçilmiş olup, busayede derinlikler 272 ile 394 metre arasında sınırlandırılabilmiştir. Şaftların geleneksel yöntemlerleaçılması, zaman alıcı ve güvenlik açısından riskli değerlendirilmiş, bu sorunların üstesindengelinebilmesi amacıyla, şaftlar Raise Boring Machine (RBM) ile açılmıştır. Bu yöntemle, örselenmeminimuma indirilmiş ve zaman kazanılmıştır. Yüzeyde planlanan havalandırma binaları, dış etkilerdenkorunması amacıyla tünel şeklinde imal edilmiş ve tüm havalandırma merkezi tam simetrik çalışacakşekilde tasarlanmış ve inşa edilmiştir.
Erkil Onur TARI / Yüksel Proje
Volkan ÜZELER / Yüksel Proje
Raşit Emre ÇAKIR / Yüksel Proje
Recep TEMİZ / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
Aydın DURUKAN / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
Şenol ALTIOK / Karayolları Genel Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
1. GİRİŞ
Mevcut Trabzon – Aşkale Devlet Yolu Maçka İlçesi çıkışından itibaren genel anlamda vadidoğrultusunu takip eden, yamaçlarda yüksek ve dik-dike yakın kazılar ile yamaç altında dolgu kesitleriile oluşturulmuş bir karayoludur. Geçmişten günümüze mümkün olan kesimlerde iyileştirmeleryapılmış, tırmanma rampası eklenmiş, yer yer yapı güvenliği artırılmışsa da bölgenin sert olarak tarifedilebilecek meteorolojik, mevsimsel koşulları, yolun önemli bir kuzey-güney aksı oluşu nedeniylekesintisiz ulaşım sağlanması gerekliği ve artan trafik yükü gibi koşullar bakım çalışmalarının her geçensene artan maliyetlerle karşılaşmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda, zaman zaman gelişen stabilitesorunlarının, meteorolojik koşullara bağlı olarak yaşanan olumsuzlukların, yol geometrisinden kaynaklıproblemlerin bertaraf edilmesi, trafik güvenliğinin, sürüş konforunun artırılması amacıyla yolgüzergahının yeniden düzenlenmesi planlanmış ve Trabzon - Aşkale Devlet Yolu Km: 43+867.299 -58+981.130 (Geri) /66+797.010 (İleri) aralığında çatı eğimli, L: 14.463 km uzunluğundaki Yeni ZiganaTüneli proje müellifleri ve Karayolları Genel Müdürlüğü yetkilileri tarafından tasarlanmıştır. YeniZigana Tüneli mevcut tünele göre yaklaşık 560 m daha düşük kottan geçerek yolu yaklaşık 8 kmkısaltmaktadır.
Yeni Zigana Tüneli projelendirme çalışmalarında, tünel uzunluğu nedeniyle geleneksel NATM tüneltasarımı sırasında izlenen adımlara ilave olarak; drenaj çözümü, kalıcı bakım unsurları, elektromekaniksistemler ile ilgili eşgüdümlü ilave çalışmalar yapılmasını gerektirmiş ve bu başlıklar ışığında tünelkesiti, ilave yapılara ve yapım metodolojisi planlanmıştır. Bu çalışmaların en önemli başlıklarından birtanesi havalandırma sistemi tasarımı olmuştur. Sonraki bölümlerde havalandırma sistemi tasarımı genelhatlarıyla sunulmuştur.
2. YENİ ZİGANA TÜNELİ HAVALANDIRMA SİSTEMİ TASARIMI
2.1. Havalandırma Sistemi Tasarımı
Tünelli geçkilerde, tünel içerisinde kriterleri genelge, şartname ve standart kodlarda belirtilen hızda,kalitede temiz hava sirkülasyonunun ve kirli hava tahliyesinin sağlanması amacıyla inşa edilmesigereken sistemlerin belirlenebilmesi amacıyla, trafik verileri, tünelden geçecek araçlara ait emisyondeğerleri, tünel geometrisi, tünel uzunluğu, giriş-çıkış portali ortam koşulları, meteorolojik veriler,rüzgâr basıncı, barometrik basınç vb. veriler kullanılarak ve hava kalitesi, hızı, basıncı, yangın tasarımı,gürültü gereklilikleri dikkate alınarak havalandırma sistemi tasarımı gerçekleştirilmektedir. Bu tasarımrutin/acil durum senaryolarını karşılayacak şekilde planlanmakta; yangın yönetimi, duman yönetimi vegürültü yönetimi için gerekli modifikasyonlar da yapılarak, havalandırma konsepti, jet fan, aksiyel fan,şaft, hava değişim istasyonu, hava akışı ve kalitesi monitörleri ile diğer sensörler ile SCADA sistemlerintürü, miktarları belirlenmektedir.
2.2. Yeni Zigana Tüneli Havalandırma Projeksiyonu
Yukarıda belirtilen tüm veriler uygulama projesi aşaması öncesinde titizlikle toplanmış,
- Boyuna yönde çatı eğimi bulunan ~14,5 km uzunluğunda çift tüp karayolu tüneli için,
- Tünel içerisinden tır, kamyon, orta yüklü ticari taşıt, otobüs, minibüs ve arabalar geçeceği,
- Tünel uzunluğuna bağlı olarak geçecek araç sayısının da artacağı,
- Bakım servis koşullarında ihtiyaç duyulacak kalıcı yapılar ile drenaj çözümü doğrultusundadüzenlenen tünel kesiti dikkate alınarak gerekli analizler/simülasyonlar yapılmıştır.
Yapılan analizler sonucunda Yeni Zigana Tüneli için hesaplanan trafik sayımlarına göre tüneliçerisinden geçecek araçların üreteceği kirli havanın tahliye edilebilmesi için ihtiyaç duyulanhavalandırma hızının 14 m/s olacağı ve maks. 10 m/s (36 km/h) olan şartname kriterinin aşılacağı tespitedilmiştir.Yeni Zigana Tüneli’nde havalandırma hızının 10 m/s’ye kuralına uygun tasarlanabilmesi için kesitalanının 67 m2den 94 m2ye çıkarılması gerekeceği, kesit alanı büyütüldüğünde ise gereken jet fansayısında ciddi artışa sebep olacağı hesaplanmıştır. Bu nedenle, sıhhi havalandırma açısından sadece jetfanlı boyuna havalandırma sisteminin Yeni Zigana Tüneli için yapılamayacağı sonucuna ulaşılmıştır.Söz konusu sorunun aşılabilmesi amacıyla havalandırma sistemi alternatifleri incelenmiş; Yarı EnineHavalandırma Sistemi, Enine Havalandırma Sistemi ve Bölünmüş Boyuna Havalandırma Sistemi tümavantaj / dezavantajlarıyla ele alınmıştır.Yarı enine ve enine havalandırma sistemlerinde aksiyel fan setleri, tünel içi havalandırma kanallarıkullanılmaktadır. En büyük avantajları tünel içerisinde duman ve/veya kirli hava hareketioluşmamasıdır. Tünel içerisinde hava hızının yüksek olduğu durumlar için uygundur. Hızlı hava veduman kanal içerisinde kalır. Ancak söz konusu hava kanalları için tünel kesitinin büyütülmesi vesağlıklı tahliye sağlanması için hava tahliye bacası (şaft) gerekir.
Yapılan çalışmalar sonucunda hangi sistem seçilirse seçilsin havalandırma şaftı imalatı gerektiği tespitedilmiş, tünel kesitinin büyümemesi adına boyuna havalandırma sisteminin en uygun yapı olduğusonucuna ulaşılmıştır (Şekil 3). Tüm bu tespitler ile Yeni Zigana Tüneli için 3 lokasyonda temiz çapları3.10 metre olan birer adet kirli ve temiz havalandırma şaftı içeren ve tam simetrik çalışacakhavalandırma değişim istasyonlarının imal edilmesine ihtiyaç duyulduğu, diğer alternatiflerinekonomik/pratik olmayacağı tüm detayları ile Karayollarına Genel Müdürlüğü’ne sunulmuş ve İdareOlur’una istinaden şaftların tasarımına başlanmıştır.
DEVAMI VAR
Bu makale, 6-8 Haziran 2024 tarihleri arasında Nevşehir'de düzenlenen MÜHJEO’2024 Ulusal Mühendislik Jeolojisi ve Jeoteknik Sempozyumu'nda sunulmuştur. Makalenin tümüne ulaşmak için lütfen tıklayın...
21 Temmuz 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1800 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
