Jeddah Tower başarıyla tamamlanırsa mega yüksek yapı mühendisliği yeniden tanımlanacak ve gökdelen yarışında yeni bir çağ başlayacak...
Cem Kafadar / 1inşaat Danışmanlık Kurucusu / İnş. Müh. (İTÜ 1982-87)
"YÜKSEKLİĞİ 2 KİLOMETREYE VARAN DÜNYANIN EN UZUN YAPISI"...
Gelin bugün birlikte "gökyüzüne yükselen bir hayalin" izini sürelim...
2.000 metreye varan yüksekliğiyle Jeddah Tower / Cidde Kulesi, yalnızca Suudi Arabistan’ın değil, insanlığın eriştiği yeni bir zirvenin simgesi olacak. Projeyi, Vision 2030’un şehircilik, teknoloji ve küresel prestij ekseninde taşıdığı iddianın yapılaşmış hali olarak düşünebiliriz.
Dün (1 Nisan 2025), internette üstteki haber başlığını görünce, bir an acaba "1 Nisan şakası" mı diye düşündüm. Baktım değil; yıllardır üzerinde çalışılan bir proje. Hemen yapay zekaya sorup mega kuleyle ilgili detaylı bilgilere ulaştım. Sonra da Chatgpt'den Jeddah Tower'ın Suudilerin Vision 2030 kapsamında inşa ettikleri Neom ve The Line projeleriyle karşılaştırmalı bir analizini yapmasını istedim.
İşte sonuçlar…
GENEL BİLGİLER
Projenin Adı: Jeddah Tower (önceki adıyla Kingdom Tower)
Lokasyon: Cidde, Suudi Arabistan (Kızıldeniz kıyısında, Obhur Creek bölgesi)
Yükseklik: Tam yüksekliği kesin olarak açıklanmamakla birlikte, 1.000 metreyi aşacağı, bazı kaynaklara göre ise 1.600 ila 2.000 metre arasında olabileceği söyleniyor.
Kat Sayısı: Tahmini 167 ila 200 kat
Yüzey Alanı: 530,000 m² üzeri toplam inşaat alanı
Maliyet: Yaklaşık 1,4 milyar dolar (yalnızca kule), tüm proje alanı ise 20 milyar doların üzerinde
Amaç: Cidde'nin küresel finans ve turizm merkezi olmasını sağlamak
MİMARİ VE MÜHENDİSLİK
Mimar: Adrian Smith + Gordon Gill Architecture Adrian Smith, daha önce dünyanın şu anki en yüksek binası olan Burj Khalifa’nın da mimarıdır.
Yapı Mühendisliği: Thornton Tomasetti
Yapımcı Firma: Saudi Binladin Group (baş müteahhit)
Öne Çıkan Mimarî Özellikler:
Aero-dinamik tasarım: Rüzgar yükünü en aza indirecek şekilde üç kollu, “Y” şeklinde temel tasarım
Cam cephesi: Isı yalıtımı yüksek, parlak güneşi yansıtan özel camlar
Gökdelenin tepe kısmında gözlem katı ve lüks restoranlar olacak.
En büyük asansörlerden biri: Tek seferde 160 kata çıkabilecek sistemler öngörülüyor.
KULLANIM AMAÇLARI
Ofis alanları
Otel ve rezidanslar (Four Seasons ile işbirliği yapılması planlanıyor)
Gözlem terası - Dünya üzerindeki en yüksek noktada olacak şekilde tasarlanıyor
Lüks alışveriş merkezleri
Kongre ve toplantı alanları
İNŞAAT SÜRECİ VE DURUM
İlk başlama tarihi: 2013
Planlanan tamamlanma tarihi: İlk olarak 2020 hedeflenmişti; ancak proje siyasi, finansal ve teknik nedenlerle birçok kez duraksadı.
2023’te yeniden canlandırıldı: Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamında projeye yeniden büyük bütçeler ayrıldı.
2024’te Suudi hükümeti projeyi dünyanın yeni simgesi haline getirmek istediğini açıkladı.
Tamamlanma tahmini: 2027-2030 arasında olması bekleniyor.
STRATEJİK AMAÇ VE VİZYON 2030 İLE İLİŞKİSİ
Jeddah Tower, Suudi Arabistan’ın “Vision 2030” adlı kalkınma planının sembollerinden biri:
- Petrol dışı ekonomiye geçiş hedefleniyor.
- Turizm, gayrimenkul ve teknolojiye dayalı bir gelecek inşa edilmek isteniyor.
- Cidde, Riyad dışında küresel bir merkez haline getirilmek isteniyor.
- “NEOM” gibi diğer dev projelerle birlikte entegre bir modernleşme vizyonunun parçası.
ELEŞTİRİLER VE ZORLUKLAR
Zemin ve temel sorunları: 2 km’lik yapının zemin mühendisliği çok zorlu; deniz seviyesine yakın bir bölgede yapılıyor.
İklim koşulları: Cidde’nin aşırı sıcak havası ve kum fırtınaları inşaatı zorlaştırıyor.
Finansman sorunları: 2017’de yaşanan siyasi çalkantılar sonrası projeye kaynak akışı durmuştu.
Mühendislik sınırları: Bu yükseklik henüz hiçbir yapıda test edilmemiş olduğundan büyük riskler içeriyor.
GELECEK BEKLENTİLERİ
Eğer bu proje başarıyla tamamlanırsa:
- “Mega yüksek yapı mühendisliği” yeniden tanımlanacak.
- Dubai’nin Burj Khalifa’sından sonra gökdelen yarışında yeni bir çağ başlayacak.
- Suudi Arabistan, modern mimari ve şehircilikte “örnek alınan ülke” imajı kazanabilir.
KARŞILAŞTIRMALI TABLO: Jeddah Tower – The Line – NEOM
Özellik / Proje | Jeddah Tower | The Line | NEOM City |
Lokasyon | Cidde, Kızıldeniz kıyısı | Tabuk bölgesi, kuzeybatı Suudi Arabistan | Kızıldeniz’in kuzeybatısı, Ürdün sınırına yakın |
İnşa Başlangıcı | 2013 | 2021 | 2017 |
Tamamlanma Planı | 2027-2030 (belirsiz) | 2030 (1. etap) | 2030 (vizyonel tamamlanma) |
Öne Çıkan Mimari | ~2.000 m yüksekliğinde tek gökdelen | 170 km uzunluğunda, 200 m genişliğinde çizgi şehir | Modüler ve tematik şehir bölgeleri |
Amaç | Dünyanın en yüksek yapısı | Sıfır karbon, dikey şehirleşme | Teknoloji, doğa ve insan merkezli yaşam |
Vizyon 2030 ile İlişki | Küresel cazibe, turizm, marka | Sürdürülebilirlik, dijitalleşme, inovasyon | Ekonomik çeşitlilik, küresel cazibe |
Sürdürülebilirlik | Orta düzey | %100 yenilenebilir enerji, yaya odaklı | Tamamen karbon nötr altyapı hedefi |
Teknoloji Entegrasyonu | Kısmen | Gömülü yapay zekâ, drone taşımacılığı | Robotik, biyoteknoloji, yapay zekâ, su arıtımı |
Maliyet | ~1.4 milyar $ (kule) | ~500 milyar $ (tüm NEOM projesi dahilinde) | Toplam NEOM bütçesi ~500 milyar $+ |
ANALİZ
1. Amaç ve Vizyon Farklılıkları
- Jeddah Tower, görkemli ve sembolik bir yapı olarak konumlanıyor. Amacı rekor kırmak, Suudi Arabistan’ın küresel vitrinini değiştirmek ve Cidde’yi cazibe merkezi haline getirmek.
- The Line, radikal bir şehircilik deneyidir. Yatay değil, dikey kentleşme önererek hem alan kullanımını hem de karbon salımını minimize etmeyi hedefliyor.
- NEOM, daha geniş bir üst projedir; The Line bunun yalnızca bir parçası. NEOM, geleceğin yaşam biçimini simgeler: yapay zekâ destekli şehirler, biyoteknoloji, enerji, eğitim ve doğa ile uyumlu yaşam.
2. Yapısal ve Mühendislik Zorlukları
- Jeddah Tower, mühendislik sınırlarını zorlayan bir proje. 2 km'ye yakın bir gökdelenin temeli, rüzgâr dengesi, asansör sistemleri gibi konular hâlen deneysel düzeyde.
- The Line ise mimari deneycilikte Jeddah Tower’dan daha öteye geçiyor: 170 km boyunca uzanan ayna kaplı bir şehir; bu yapı bugüne kadar hiç denenmemiş bir “megastrüktür”.
- NEOM ise şehri baştan tasarlayan bir gelecek laboratuvarı. Bu kadar geniş coğrafyada entegre teknolojilerle yaşamak, çok sayıda sistemin eş zamanlı çalışmasını gerektiriyor.
3. Siyasi ve Ekonomik Arka Plan
- Üç proje de Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın liderliğindeki Vision 2030 programının parçaları.
- Petrol dışı gelir kaynakları yaratmak, turizm, teknoloji ve finans üzerinden büyümek hedefleniyor.
- Jeddah Tower, geçmişte Suudi kraliyet ailesi içi çekişmeler nedeniyle duraksadı. NEOM ve The Line, daha doğrudan devlet himayesinde ve daha güçlü politik iradeyle ilerliyor.
4. İmaj ve Kültürel Etki
- Jeddah Tower, geleneksel “yüksek bina yarışının” son halkası.
- The Line ve NEOM ise yeni nesil şehircilik ve insan-doğa-teknoloji uyumu üzerinden farklı bir vizyonu temsil ediyor.
- The Line aynı zamanda Batı’da büyük tartışmalara yol açtı: distopik, kontrolcü, insan doğasına aykırı gibi eleştiriler de aldı.
SONUÇ: HANGİSİ GELECEĞİ DAHA ÇOK YANSITIYOR?
Kriter | Jeddah Tower | The Line | NEOM |
Sembol Değeri | ✅ ✅ | ✅✅✅ | ✅✅ |
Gelecek Vizyonu | Orta | Yüksek | Çok Yüksek |
Uygulanabilirlik | Zor ama mümkün | Radikal derecede deneysel | Modülerliği sayesinde daha uygulanabilir |
Turistik Potansiyel | Yüksek | Orta-Yüksek | Yüksek (ama tamamlanması uzun vadeli) |
Teknolojik Derinlik | Kısıtlı | Çok yüksek | Çok yüksek |
SON SÖZ
- Jeddah Tower, geçmişin ihtişamı ile yükselen bir görsel ikon olabilir.
- The Line, insanlık tarihinde benzeri olmayan bir yaşam biçimi denemesi.
- NEOM, tüm bu çabaların stratejik çatısı olarak, Suudi Arabistan’ı 21. yüzyılın en iddialı teknolojik laboratuvarına dönüştürme planıdır.
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
2 Nisan 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wilo, Winsa, XCMG ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
