Yeni Deprem Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesinden itibaren zemin, beton, donatı vb. hesap metotlarında ve uygulamalarında birçok değişiklik oldu. Bu kapsamda zemin emniyet gerilmelerine, zemin türüne uygun yapı tasarlanması gerekiyor. Zeminin sağlam olmadığı yerlerde ise ıslah çalışmaları yapılmalı. Zeminin iyileştirilmesinde fore kazık, iksa, jet grout gibi uygulamaların yanı sıra enjeksiyon da bu kısımda önemli bir iş...
Cem ERCAN
İnşaat Yüksek Mühendisi / Emülzer Proje ve Teknik Satış Müdürü
Yeni Deprem Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesinden itibaren zemin, beton, donatı vb. hesap metodlarında ve uygulamalarında birçok değişiklik oldu. Zemin emniyet gerilmelerine, zemin türüne, uygun yapı tasarlanması gerekiyor. Zeminin sağlam olmadığı yerlerde ise ıslah çalışmaları yapılmalı. Zeminin iyileştirilmesinde fore kazık, iksa, jet grout gibi uygulamaların yanı sıra enjeksiyon da bu kısımda önemli bir iştir.
Enjeksiyon işleri, jeoloji mühendislerinin, geoteknik uzmanlarının ve kalite kontrolden (QA/QC) oluşan bir ekibin varlığını gerekli kılar. Ekibin çalışmaları inşaat öncesi ve süresince sürer. Bu sürekli çalışma tünel, baraj, nükleer santral yapısı gibi mühendislik yapılarının, tamamlanmasından sonra daha düşük bir tempo ile devam eder. Toprak altındaki gözükmeyen bu çalışma ekonomik açıdan çok önemlidir. Baraj, otoyol, tünel gibi projelerde, zeminin yapısına bağlı olarak enjeksiyon işlerinin tüm inşaat maliyeti içindeki payı yüzde 70’ler mertebesine varabilir.
2018 yılında güncellenen ‘’Türkiye Deprem Tehlike Haritası" aşağıdadır. Her türlü mühendislik yapısı tasarlanmadan ve inşa edilmeden önce, dizayn edenlerden başlayarak, nihai uygulayıcılara kadar göz önünde bulundurulması gereken bir haritadır.
Türkiye’nin zemin durumu bellidir. Maalesef bazı projeler ve iller dahi fay hatlarının üzerinde, oturuma açılmış ve/veya inşa edilmiştir. Zemin iyileştirme uygulamasında kullanılan, jet grout, çimento enjeksiyonu gibi çalışmalarda çimento enjeksiyon mix dizaynına çok dikkat edilmelidir. Çimentonun en yüksek miktarda kullanıldığı yerlerden birisi zemin enjeksiyonudur. Ekonominin yanı sıra çevreye de zarar vermektedir. Çimento fabrikalarının hava kirliliğine katkısı fazladır. Gelişmiş ülkelerin çoğunda çimento üretimine izin verilmediği gibi, çok yüksek kalitede filtre ekipmanları kullanılmaktadır. Çimento fabrikalarından kaynaklanan en önemli hava kirleticileri sülfür oksitleri, nitrojen oksit, karbonmonoksit, karbondioksit, toz ve partikül maddeler, ağır metaller olarak sıralanabilir.
Kimyasal Beton Katkı Kullanımının Kalite Performansı Yönünden İncelenmesi
Özel bir teknik şartname yoksa enjeksiyon işlemi, çimento + suyun enjeksiyon makineleri kullanılarak, zemine basılmasından ibarettir. Oysa, "Çimento+Su" karışımı basınç dayanımı vermemektedir. Ayrıca, bu karışım ile bir mezür içerisine çimento: su, 1:1 ölçekte koyup, çökelme deneyi yapıldığı zaman ayrışma olduğu (dekantasyon) görülmektedir. 1 m3de 700 kg’ı bulan, çimento kullanımı ile hazırlanan enjeksiyon, zeminde çok iyi bir performans göstermediği gibi basınç dayanımını da oldukça düşürür.
Çökelmenin en fazla olduğu enjeksiyon harcı numunesi, kimyasal beton katkısının kullanılmadığı durumlarda görülür.
Kimyasal beton katkılarının (TS EN 934-2/ Ç7) çimento tanelerinin topaklaşmasını önleme özelliği vardır. Örneğin çimentoya biraz su ilave edersek topaklaştığını görürüz. Biraz daha su verirsek topaklaşma gider, akıcı olur; ancak basınç dayanımı düşer. Kimyasal beton katkıları ile daha az su kullanılarak daha fazla akıcılık elde edilir. Bununla birlikte eğilme ve basınç mukavemeti de artar.
Fotoğrafta, kum içermeyen, polikarboksilat esaslı kimyasal beton katkısının, enjeksiyon karışımı esnasında harç içerisine ilave edildiği görülmektedir.
Kimyasal Harç ve Beton Katkılarının Avantajları
- Daha az su kullanılmasına rağmen kimyasal beton katkısı, çimento taneciklerini daha kolay dağıtır. Böylece aşınmayı azaltır. Makinenin zorlanarak daha fazla elektrik enerjisi harcamasını önler.
- Enjeksiyon, makinenin amortisman giderlerini düşürür. Zorlanmadan dolayı aşınma gibi masraflar en aza iner.
- Kimyasal beton katkısı kullanılmayan harç veya beton içerisindeki çimentonun en az %10’u ince malzeme olarak kullanılmaktadır. 1 m3de 700 kg çimento kullanılsa, yüzde 10, yani 70 kilogramı x 0,11 USD/kg = 7, 70 USD/m3, boşa doğaya atılmaktadır. Büyük bir müsrifliktir.
Katkısız sadece su ve çimento ile yapılan enjeksiyon harçlarının ortalama basınç dayanımları 10 MPa (28 günlük) civarındadır. Dayanımları düşük olduğu için en ufak bir yer hareketinde kırılarak görevini yapamamaktadır. Dolayısıyla yapılan enjeksiyon, para, iş gücü boşa gitmektedir. Buradaki en büyük sorun, harcın işlevini yaptığının testinin sadece deprem gibi yer hareketleri ile görünmesidir. Bunun da sonucu maalesef can ve mal kaybıdır.
Kimyasal beton katkısı kullanıldığı zaman, enjeksiyonun basınç dayanımı artmış olacaktır. Özellikle baraj, tünel, metro projelerinde istenen dayanım sınıfı belirtilmektedir. Genelde > min. 20 MPa ve üzeri basınç dayanımı aranmaktadır. Maalesef bazı projelerde basınç ve eğilme değerleri bildirilmediği için zemin firmaları zemine çimento basıp çıkmaktadırlar.
TS EN 196-1'e göre kimyasal beton katkısı ile enjeksiyon yapılmış test sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Harç olduğu için 40x40x160 mm'lik harç numunelerinde, deney yapıp, test yapılması faydalı olacaktır.
Çimento + Su + Kimyasal Beton Katkısı Kullanılarak ölçülen enjeksiyonun, örnek bir basınç ve eğilme dayanımı sonuçları aşağıdadır.
Kimyasal Beton Katkı Kullanımının Ekonomik Yönden İncelenmesi
Bir ürünün veya hizmetin karşılaştırılmasında, Fiyat/Kalite performansı her zaman en iyi göstergelerdendir. Tabloda görüleceği üzere;
Çimento + Su ile yapılan 1 m3 Enjeksiyon Karışımının Bedeli: 84,02 USD/m3
Kimyasal Beton Katkısı + Çimento + Su ile yapılan 1 m3 Enjeksiyon Karışımının Bedeli: 86,01 USD/m3dür.
Aradaki fark yüzde 2 civarındadır. Dolayısıyla hem teknik açıdan hem de kalite-performansı açısından kimyasal beton katkı kullanımı için pek çok sebep vardır. Tabloda yer alan birim fiyatlar, güncel yaklaşık birim fiyatlarıdır. Fikir vermesi amacıyla hazırlanmıştır. İşin durumuna, metraja, satın alma süreçlerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Şantiyede her uygulama masraf kalemidir. Ancak, doğru enjeksiyon yapılmadıktan sonra bu fark anlamsızdır.
Sonuç olarak, sadece su ve çimento ile yapılan uygulama enjeksiyon değildir. Kimyasal beton katkıları, mineral katkılar veya işin durumuna göre bentonit kullanılarak yapılması gerekmektedir.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca konu ele alınmalı ve poz numaralarında revizyon yapılmalıdır. Özel poz uygulaması yapılmayıp, işin kapsamında "olmazsa olmaz" olarak kabul edilmelidir. Başta kamu ihale şartnamelerinden başlayarak özel sektöre doğru ihale şartnamesinde yapılacak işler kısmında teknik yönleriyle birlikte yer almalıdır. Şartnamede yazılı olmaz ve talep edilmezse, yürürlüğe girerek uygulamaya alınması zor görünmektedir. Yapı Denetim Laboratuvarlarında numune almak için gerekli ekipman, ücreti ve eğitiminin oluşturulması gereklidir.
Kentsel dönüşümün yoğun olarak başlayacağı ve yeniden yapımların hızlanacağı bu dönemde, teknik olarak doğru işlerin yapılması için iyi bir fırsat olarak değerlendirilmelidir.
6 Nisan 2024
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2024 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Wermut, Wilo ve Xylem’in değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1200 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
